Page 116 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

đi đến trái tim của đông đảo độc giả đương thời và mãi sau này. Dù chỉ viết về một
vùng quê cụ thể, ra đời trong một hoàn cảnh riêng, nhưng bài thơ đã chạm đến
chiều sâu tâm hồn người đọc. Thứ nhất bỏi quê hương Kinh Bắc là một vùng đất
cổ kính còn lưu giữ những di tích lịch sử, phong tục tập quán, những giá trị và nét
đẹp văn hoá tiêu biểu, đặc trưng của dân tộc Việt Nam. Hơn nữa, ai cũng có một
nơi “chôn rau cắt rốn”, mà trong hoàn cảnh chiến tranh, cảnh quê hương bị giặc
chiếm đóng và tàn phá là hoàn cảnh phổ biến nên tất yếu, nỗi đau riêng của thi
nhân đã tìm được sự đồng cảm, lan toả, hoà cùng nỗi đau chung của con người
Việt Nam. Với sức lay động sâu xa tình cảm quê hương đất Việt, bài thơ đã góp
phần làm phong phú nền thơ ca kháng chiến chống Pháp của dân tộc một thời và
có sức sống đến tận bây giờ.
NGUYỄN THỊ TUYẾT NHUNG

II- Bên kia sông đuống của Hoàng cầnl
Bèn kia sông Đuống là một bài thơ khá tiêu biểu cho phong cách thơ Hoàng
Cầm thời kháng chiến chống Pháp (và một phần saii qày nữa). Hoàng cầm vốn
hay nói về miền quê Kinh Bắc cổ kính, thì ở đây, tròng' Sên kia sông Đuống, miền
quê ấy hiện lên đầy màu sắc. Dòng chảy của thơ Hoàng cầm trước hết là dòng
chảy lãng mạn. Điều đó cũng được chứng minh cụ thể qua bài thơ này - một bài
thơ của sự giãi bày miên man, của tâm trạng ứ đầy đòi hỏi phải được bộc lộ hết.
Thơ Hoàng cầm thường thấp thoáng nét tượng trưng, thậm chí siêu thực với sự
xuất hiện của những câu thơ đột xuất, thẩn tình, khó giải thích, ở sự khởi đầu linh
diệu của nhiều bài thơ, ở sự chập chờn trong những cơn mê không dứt. Bên kia
sông Đuống chính là một trường hợp tiêu biểu xác nhận điều này. Bài thơ được mỏ
đầu với ba câu “do thần linh giọng nữ cao” đọc cho ghi (theo hồi ức của Hoàng
Cầm). Nó không hiếm những câu thơ hay vào loại “khả giải bất khả giải chi gian”
và cả bài thơ nhiều khi bồng bềnh nơi biên giới giữa ảo và thực. Nói đến thơ Hoàng
Cầm, có thể nói đến chất dàn gian biểu hiện khá đậm qua đối tượng miêu tả và
ngôn ngữ (thường là một thứ ngôn ngữ giản dị mà rất mực đa tình). Bên kia sông
Đuống quả thực giàu có sắc thái dân gian ấy. Đọc lên, nhiều khi ta ngỡ bắt gặp
hồn xưa đất nước.
Trước khi đi sâu vào bài thơ, thiết tưỏng nên dừng lại với nhan đề. Nhau đề
này có vẻ không thể hiện dụng công nào của nhà thơ nhưng rất giàu sức gợi. Nó
hé lộ đôi ba nét về tâm thê sáng tạo của tác giả và vạch rõ hai khoảng không gian:
bên này và bên kia sông Đuống. Giữa hai khoảng không gian ấy, một cây cầu
hoài vọng, ngóng trông, thao thức, trăn trỏ được bắc qua. Không chỉ qua không
gian, nó còn muốn bắc qua thời gian nữa. Nhưng ý muốn bắc qua thời gian ỏ đây

115