Page 118 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

từ góc quay toàn cảnh đến những nét đặc tả và thủ pháp xoay nghiêng ống kính
theo một góc độ hẹp. Hình như ta bắt gặp ở đây một vẻ đẹp tình tứ theo cách cảm
nhận rất phương Đông. Sự thật không phải con sông nằm nghiêng nghiêng mà chỉ
có con người ưa nhìn thấy sự vật từ một góc nhìn nghiêng mà thôi.

Kết thúc đoạn thơ thứ nhất, nỗi xót xa được vật chất hoá thông qua một ví von
có sức đập mạnh vào cảm giác;

Xanh xanh bãi mía bờ dâu
Ngô khoai biêng biếc
Đứtìg bén này sông sao nhớ tiếc
Sao xót xa như ạmg bàn tay.
Hình ảnh quê hương càng đẹp càng khiến lòng người trăn trỏ không yên. Ý
thơ này sẽ được láy đi láy lại nhiều lần trong bài thơ theo một cách triển khai quen
thuộc: sau những câu gợi nhớ con người và cảnh vật quê hương thuở thanh bình là
những câu mang tâm trạng tiếc thương và căm giận trước một thực tại đau lòng.
Sửc hồi tưởng của nhà thơ rất mạnh, nhưng thường thường, quá khứ (cả xa lẫn
gần) chỉ hiện lên qua những nét vẽ đút đoạn. Nỗi đau qũá lớn của thì hiện tại gọi
hồi tưởng và thỉnh thoảng lại đệm tiếng nấc cho hồi tưởng, khiến cho cả đoạn thơ
thứ hai (và nói chung cả bài thơ) luôn đưa người đọc vào sống trong một trạng thái
chập chờn giữa mê và tỉnh, ảo và thực, dài dặc, khó phân định. Xót xa mà nhớ và
càng nhớ lại càng xót xa, đó chính là “mối tơ vò” cảm xúc của nhà thơ đã để lại
dấu vết rất rõ trong bố cục của thi phẩm^
Xin hăy dừng lại vói 14 câu tiếp theo đoạn thơ thứ nhất. Sau câu Bên kia sông
Đuống, cụm từ quê hương ta vang lên đầy tự hào, biểu hiện sự gắn bó máu thịt với
quê hương. Chỉ với ba câu, bằng nhữhg chi tiết thật đắt, nhà thơ đã cho độc giả
cảm nhận được khá sâu sự trù phú, đẹp tươi của một miền đất nằm ven sông
Đuống:
. Quê hương ta lúa nếp thơm nồng
Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong
Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp
Nhà thơ không hề liệt kê một cách khô khan những sản vật đặc thù của xứ sỏ
mà kể bằng một giọng đầm ấm và xúc động. Hàng loạt tính từ chỉ phẩm chẵt được
tung ra, làm dậy sắc hương của những sự vật được nhắc đến: thơm nâng, tươi
trong, sàng bừng. Đặc biệt, hai chữ sáng bừng đã thực sự làm sáng cả câu thơ,
cũng như nó đã làm sáng cả kí ức của nhà thơ và thổi sinh khí vào các sự vật
khiến chúng như hiển hiện trưốc mắt ta. Nó cũng làm cho từ màu dàn tộc trước đó
bớt vẻ khô cứng, mặc dù đấy là từ hàm chứa nhiều ý nghĩa, vừa chỉ loại chất liệu

117