Page 108 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

Như vậy, Bên kia sông Đuống dường như được viết theo một “lối viết tự động”
(Bergson) của “dòng ý thức” , xuất phát từ một tình cảm chân thực, từ một nỗi xúc
động sâu sắc. Là sản phẩm của một cảm xúc mãnh liệt được thăng hoa, bài thơ ra
đòi trong một giây phút nhưng lại dồn nén trong đó những nung nấu của cả một
cuộc đời. Bài thơ viết về một vùng quê cụ thể nhưng lại chạm đến chiều sâu tâm
hồn của mỗi người con Việt Nam ở mỗi vùng đất nước.
Xuyên suốt bài thơ là dòng chảy của cảm xúc nhớ thương, nuối tiếc, căm giận
trào dâng trong lòng thi nhân hướng về quê hương máu thịt, quê hương của truyền
thống văn hoá đang rên xiết trong vòng kiềm toả của quân thù. Dòng chảy ấy khi
dịu dàng, tha thiết, khi cuồn cuộn, dập dồn, lúc lại ngẹn ngào, trầm lắng... Tất cả
được hoà điệu trong một thứ âm nhạc rất riêng của hồn thơ dân gian- dân tộc, của
ngòi bút tài hoa Hoàng cầm.
2. Khơi dòng thi tứ ' Ị
Bài thơ mở ra bằng một tiếng gọi thiết tha, lại vừa pÍ7ư rnột lời an ủi dịu dàng:

gợi thi nhân bộc lộ cảm xúc? “Ein” có thặ Ịà một cô gái Kinh Bắc duyên dáng, tình
tứ vẫn thường thấp thoáng đi vềừong thế giới nghệ thuật thơ Hoàng cầm, cũng có
thể chính là sự phân thân của chủ thể trữ tình- thi nhân. Khó có thể xác định rạch
ròi trong thế giới thơ Hoàng cầrh. Chỉ biết rằng từ lời mời gọi tha thiết ấy, nhà thơ
đã tìm một con đường quay trd về quê hương Kinh Bắc; con đường của hồi ức, của
hoài niệm.
Và hình ảnh đầu tiên hiện lên trong chớp sáng hoài niệm của thi sĩ là hình ảnh
dòng sông Đuống:
Sõng Đuống tròi đi
Một dòng lấp lánh
Nằm nghiêng nghiêng trong kháng chiến trường kì
Bên bờ “cát trắng phẳng lì”, dống sông quê hương hiện lên trong tâm trí nhà
thơ như một dòng sáng “lấp lánh” chảy từ quá khứ “ngày xưa” về thời hiện tại-
“kháng chiến trường kì”, với dáng “nằm nghiêng nghiêng” thật duyên dáng, trữ
tình. Con sông như một sinh thể có hồn, phập phồng hơi thỏ sự sống và trĩu nặng
một nỗi niềm, một tâm trạng, vẻ đẹp thanh bình, nên thơ cũng như sức sống dịu
dàng mà bền bỉ, mãnh liệt toát lên từ màu sắc và dáng nằm kì lạ đó. Khó có thể
xác đnh điểm nhìn của thi nhân về hình ảnh dòng sông Đuống đặt ở đâu. Chỉ có

107