Page 105 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

Bốn câu thơ không thể hiện tâm trạng bùi ngùi thường tinh mà thể hiện niềm
cảm khái của tác giả về cái chết. Xót xa nhiều nhưng không bi lụy. Rắn rỏi mà thông
cảm sâu xa. Nói giọng khô khan mà lòng thương tiếc thật vô bờ. Ngẫm nghĩ về cái
chết của đồng đội, người ta có thể lớn cao thêm rất nhiều cũng như thêm trầm tĩnh
và kiên quyết. Tiếng gầm của Sông Mã đổ xuôi đã được tiếp âm trong lòng người
còn sống. Nó như loạt đại bác vĩnh biệt rền vang mang sắc thái thiêng liêng của một
lời thề. Đặt cái chết của những người chiến sĩ trong một bối cảnh không gian rộng
lớn, giữa một thiên nhiên hùng vĩ, nỗi đau mất mát càng thêm mênh mang, càng
được nâng lẻn tầm bi tráng, đồng thời, sự chẳng tiếc đời xanh thêm ý nghĩa lớn lao.
Trước đây, mỗi khi nhắc đến những câu thơ này của Quang Dũng, người ta
thường chỉ tìm thấy ỏ đó những biểu hiện tiêu cực, nào là mộng rớt, buồn rớt, nào
là yêng hùng tiểu tư sản. Qua thời gian, bài thơ đã được hiểu đúng hơn. Cái khẩu
khí của nhà thơ, của những anh bộ đội Tây Tiến thực ra vô cùng đáng trọng. Nó là
biểu hiện quyết tâm của những “con yêu của giống nòi” sẵn sàng đổ máu hi sinh
vì những lẽ sống lớn lao. Họ không phải là nạn nhân, là những con tốt đen vò danh
vô nghĩa trên bàn cờ trận mạc mà là những chủ thể đầy ý thức của lịch sử, biết
sống đẹp trong từng giây phút, biết mơ ước, biết hi vọng và khi cần, sẵn sàng hiến
dâng quãng đời đẹp nhất cho Tổ quốc không một lời mặc cả. Những câu thơ
Quang Dũng thực sự ngang tầm vóc với các chiến sĩ đâ bỏ mình vì nghĩa lớn. Các
anh đã vể đất và dòng sông Mã thay mặt cả núi rùng Tổ quốc gầm lẽn tiếng chào
vĩnh quyết trầm hùng.
Phần ‘Vĩ thanh” của bài “hành” Tày Tiến gồm bốn câu muốn tiếp tục cuộc
hành trình của kí ức vượt lén theo đấu của đoàn quân lừng tiếng:
Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hổn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.
Hai câu trên nhắc lại lời hẹn ước của đoàn quân Tây Tiến thuỏ lên đường: Chí
lởn chưa về bàn tay không. Hai câu sau vừa là lời tự nhắc nhỏ vừa là sự duyệt lại
của kí ức để đi đến khẳng định: không thể quên những chặng đường đã qua, người
dù có đi nơi đâu vẫn gủí về sầm Nứa. Bởi vì chặng đường đã qua là đồng đội, là kỉ
niệm, là sự hiến dâng, là cuộc đời riêng có dịp phát sáng trong cuộc đời chung của
dân tộc, của cách mạng.
Bài thơ Tày Tiến tràn đầy nỗi nhớ hay đúng hơn chính là nỗi nhớ. Xét về mặt
khách quan, nó còn là lời nguyện của một thế hệ thanh niên sẵn sàng hiến dâng cả
tuổi xanh của minh cho đất nước thân yêu. Bài thơ đã để lại một dấu ấn không thể
phai mờ trong lịch sử thơ ca cách mạng Việt Nam.
PHAN HUY DŨNG

104