Page 102 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

Sự hiện tại hoá quá khứ dưới tác động của một kí ức sâu, mạnh đã vẽ nên một
bức tranh roi rói ấn tượng về cái thiên nhiên rất khắc nghiệt nhưng cũng tràn đầy
vẻ thơ mộng. Thiên nhiên ấy thường vẫn trêu gan, thử thách các chiến sĩ, đôi khi
muốn vùi lấp những sinh mạng bé nhỏ trong các thung lũng sương mù, nhưng
không phải không có lúc hé lộ những nét đẹp bất ngờ khiến tâm hồn lãng mạn của
các chàng trai có gốc gác Hà Nội được một phen bay bổng. Nếu sương lấp lạnh
lùng, nặng nề, đe doạ bao nhiêu thì hoa về lại nhẹ nhõm, tươi tắn, ấm áp bấy
nhiêu. Hoa về trong đêm hơi - câu thơ nhiều thanh bằng diễn tả một trạng thái
lâng lâng, dĩ nhiên là cái lảng lâng vừa đến sau một chặng đường mệt mỏi.
Tây Tiến - ây là núi. Những câu tả núi trong bài thơ vô cùng đặc sắc. Nó được
nhìn bằng con mắt của kẻ vượt núi nên cái dốc phải được nói tới trước tiên và
chiều cao của dốc được “đo” bằng hơi thở dập dồn nặng nhọc của họ. Đây là một
‘1hước đo” mới mà nếu chưa trải qua những ngày Tây Tiến, hẳn nhà thơ khó lòng
có được:
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm

Heo hút cồn mây, súng ngủi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thưởc xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.
Tương phản với câu thơ gập ghềnh những thanh trắc để diễn tả hết cung bậc
của sự vất vả suốt chặng hành binh {Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm) và một
câu thơ gây cho độc giả cảm giác đang được “chơi” một trò bập bênh chóng mặt
{Ngàn thưởc lên cao, ngàn thước xuống) là câu thơ gồm toàn thanh bằng thể hiện
tuyệt vời niềm cảm xúc da diết của các chiến sĩ khi họ từ điểm dừng chân nơi lưng
chừng núi, phóng tầm mắt nhìn xa về phía những ngôi nhà sàn chìm lấp trong màn
hơi mưa, hơi nước mịt mờ. Âm điệu câu thơ chợt trầm và chùng xuống:
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Dường như đáy là một cảnh phim được cố ý quay chậm giúp ta thấm thìa hơn
bản chất của sự việc. Sự xuất hiện cách quãng đều đặn của ba thanh ngã trong liền
hai câu {dãi, nữa, mũ) tạo ra nét gãy của âm điệu câu thơ và gợi nên ấn tượng trên.
Mặc dù nhà thơ đã tránh dùng các từ như chết hay hi sinh và thay vào đó nhũhg
không bước nữa, bỏ quên đời, nhưng đấy vẫn là những từ thấm nước mắt, và niềm
thương cảm, xa xót còn đọng trong từ dãi dầu, đặc biệt dội lên từ chữ gục diễn tả một
sự thật trụi trần, khắc nghiệt.
Nhưng thử thách còn nhiều và các chiến sĩ vẫn tiếp tục đi tới. Điệu thơ lại
chuyển - linh hoạt và rắn rỏi. Thiên nhiên đã bộc lộ hết chất hoang sơ, oai nghiêm,
hùng vĩ của mình trước một đối tượng tỏ ra rất xứng tầm. Niềm xúc động của nhà thơ
trào lên, tưỏng chừng không nén nổi, và những kỉ niệm ấm áp nơi mỗi chặng nghỉ
chân hiện về làm giọng thơ chợt bồi hồi khôn tả:

101