Page 104 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

những người lính Tây Tiến được xây đắp bằng nhạc, bằng thơ, bằng hoa. Chỉ riêng
theo dõi hệ từ vựng được dùng trong đoạn thơ đã có thể rút ra nhận xét ấy. cảm
thức ngôn ngữ của nhà thơ ở đây thật vô cùng tinh tế. Câu thơ nào cũng đầy sức
gợi và bàng bạc một sắc thái nhớ nhung dịu dàng pha lẫn niềm thao thức.
Sang đoạn ba, một đợt sóng kí ức mới, vượt qua quãng cách “thư giãn” vừa
rồi, chợt xô tới, bủa lên từng lưỡi sóng có vẻ dữ dằn, quyết liệt:
Tày Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu là dữ oai hùm
Chân dung người lính Tây Tiến đến lúc này mới trực tiếp hiện lên qua những
nét chạm khắc rạch ròi, gân guốc. Đã thành như một thói quen, mỗi khi nói đến các
‘Irang nam nhi” thời chiến, thơ ca xưa vẫn thường có giọng cường điệu. Đọc hai câu
thơ trên, ta tưỏng bắt gặp cách nói khẩu khí quen thuộc. Một đoàn quân thật lạ lùng
và cũng thật độc đáo. Nhưng sự thực câu thơ đã nói tới nét đặc biệt của đoàn quân
này bằng giọng miêu tả khách quan. Đoàn binh không mọc tóc với quân xanh màu
lá không giống kiểu ví von “văn chương” thường thấy. Chúng là sự thật được nói ra
một cách thẳng băng bằng ngôn ngữ “lính” nên hoá bất ngờ, và vì bất ngờ nên vẻ
trụi trần của sự miêu tả cũng được cảm thụ khác đi. Câu thơ không gợi ý nghĩ bi đát
mặc dù ai cũng hiểu sự không mọc tóc và làn da xanh màu lá ở đây chính là hậu
quả của bệnh sốt rét. Thêm vào mấy chữ dữ oai hùm, giọng điệu thơ thêm cứng cỏi
nói được cái can trường, mạnh mẽ của những người lính. Đến câu tiếp đó, chút
khẩu khí trong cách nói có thoáng qua với mắt trừng nhưng lập tức được “mềm”
hoá trong chữ mộng để rồi gợi cảm đến nao lòng:
Đêm mơ Hà Nội dáng Kiều thơm
Nếu ỏ trên tác giả thay mắt trừng bằng bảng khuâng chẳng hạn thì câu vừa
trích sẽ giảm hẳn nét mềm mại và chi tiết được nêu lên mất đi tính chất tinh lọc,
quý hiếm của nó. Phải chăng ta vừa bắt gặp một thoáng uỷ mị rất đời, rất người và
cũng rất thị thành của các chiến SÌ7 Dáng Kiều thơm ấy chính là vầng sáng lung
linh trong kí ức, ‘1Ô cáo” nét đa tình và đời sông tình cảm dạt dào của người lính,
vốn thường bị che phủ một cách không tự giác hoặc cố ý vì nhiều lẽ. Chỉ biết rằng
hình ảnh kia chắc chắn tạo nên sự cân bằng trong tâm lí những lính chiến xa nhà
và có thể tiếp thêm sinh lực cho họ vượt qua lắm nỗi gian lao phía trước. Quang
Dũng đã rất hiểu tâm hồn đồng đội, hiểu thấu cái lớn lao của những hi sinh mà bè
bạn mình đã trải qua. Do vậy, câu thơ thực sự ngầm chứa niềm trăn trở mà nếu vô
ý, ta dễ cho rằng nó chỉ làm nhiệm vụ miêu tả, tường thuật giản đơn:
Rải rác biên cương mổ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lén khúc độc hành.

103