Page 316 - Lý Thường Kiệt

vì DÂN-vìĐẠO

2. Núi An Hoạch. Chùa Báo Ân
Chừng 2 km phía tây thành Thanh Hóa, có làng An Hoạch, kề đường cái

đi làng Sim. Hiện nay, làng có một ngôi chùa cổ, ở phía bắc con đường ấy.
Cửa tam quan cũng là lầu chuông. Cửa khi nào cũng đóng. Nhìn qua rào
thưa, ta thấy vườn rộng. Trông xa có nhà bái đường lợp tranh. Đường lên
chùa có bậc đá. Trông vào thì bên tả thấy có hai bia, một bia to cao, dựng
gần bên lối vào.
Bia rất mòn, nhưng ở ngạch còn tám chữ to và rõ: AN HOẠCH SƠN
BÁO ÂN Tự BI MINH, nghĩa là bài minh của bia chùa Báo Ân ở núi An
Hoạch.
Đó là một ngôi chùa dựng lên trong lúc Lý Thường Kiệt còn trấn Thanh
Hóa. Bia tuy mờ mất niên hiệu và mất tên người dựng. Nhưng cũng còn đọc

được. Nó cho ta biết nhiều điều rất quý về Lý Thường Kiệt.
Núi An Hoạch thuộc núi Nhồi, là dãy núi lèn ở phía tây nam thành
Thanh Hóa. ở chân núi, có làng Nhồi, tên chữ là Nhuệ thôn. Dân làng
chuyên môn làm nghề lấy đá ở núi để làm bia, khánh, cối xay, trục lăn,
tượng. Nghề ấy có đã lâu đời. Đời Tấn (265-418), thái thú Dự Chương là
Phạm Ninh sai sứ tới Cửu Chân lấy đá làm khánh; tức là lấy ở đó.
Theo bia Báo Ân, thì "Năm Nhâm Tuất (1082), vua Lý Nhân Tông đặt
riêng một quân ở Thanh Hóa, ban cho Lý Thường Kiệt, để làm phong ấp.

Thường Kiệt ra đó, coi việc quân dân. Các đầu mục đều theo bóng, tất cả
dân gian đều mến đức.
"Ông thấy ở phía tây nam quận lỵ, có quả núi cao và to, tên là An
Hoạch. Núi sẵn một thứ đá đẹp. Đá rất quý cho thợ. Màu sáng như ngọc
lam, chất xanh như khói mới lên. Tạc làm đồ dùng rất dễ, làm khánh đánh
rất kêu, làm bia rất bền. ông bèn sai một người quản giáp tên là Vũ Thừa
Thiết đem dân Cửu Chân tới núi ấy để lấy đá.
Ông coi quận trong 19 năm (1082-1101) nay. Dân kính mến. Giặc sợ hãi.
Dân tự nghĩ rằng, đó là nhờ Phật tế độ cho dân qua bể khổ, mà dân chưa lấy
gì báo đáp. Bèn chọn chỗ này; xảy cỏ dựng chùa, đặt tên chùa là Báo Ần.

327