Page 300 - Lý Thường Kiệt

vì DÂN -vì DẠO

sáo, liền quay mặt lại. Thấy bóng vua, lại biết cúi đầu. Tựa hồ như có trí
khôn, biết khi động, khi tĩnh" (STDL).
Nói tóm lại, suốt trong triều Lý, đạo Phật được vua quan trọng, tăng già
nhiều kẻ giỏi giang. Cho nên ảnh hưởng Phật giáo ăn sâu vào tất cả các
ngành hoạt động của người trong nước, về phương diện tinh thần cũng

như vật chất.

Chú thích:

' Theo T. V. Giáp, các vị tăng đã qua Ấn Độ là: V ận K ỳ người Giao Châu, M ộ c Soa Đ ề
Ba (Moksadeva) người Giao Châu, K h u y X u n g người Giao Châu (mất ở Thiên Trúc), T uệ
D iệm người Ái Châu (ở lại Thiên Trúc), T rí H ạn h người Ái Châu (mất ở bắc ngạn sông
Hằng Hà), Đ ạ i T h ặ n g Đ ă n g người Ái Châu (mất ở Ân Độ). 3.
^ CHUYỆN NGUYỄN BÔNG, về chuyện N g u y ễ n B ôn g, sách TT chép: "Năm Quý Mão
1063, Lý Thánh Tông đă bốn mươi tuổi, nhưng chưa có con. Vua sai viên chi hầu
Nguyễn Bông tới cầu tự ở chùa Thánh Chúa. Sau đó, Ỷ Lan phu nhân có mang, sinh Càn
Đức, tức là Lý Nhân Tông". Sách ấy lại chú thích rằng: Sư chùa Thánh Chúa bày cho
Bông phép đầu thai để vào làm con vua. Sự bại lộ, nên Bông bị chém ở trước chùa, tại
chỗ mà nay vẫn gọi là C án h đ ồ n g B ông. Chùa này, nay ở làng Dịch Vọng, huyện Từ Liêm,
gần phía tây thị trấn Hà Nội. Cánh đồng Bông ở phía tây, trước cửa chùa.
Dã sử và thần tích Ỷ Lan thái hậu (xem sách C h u yện Ỷ L an, nhà Minh Tân xuất bản)
có kể rõ nhiều chi tiết, và chép tên sư chùa Thánh Chúa là Đ ạ i Đ iên . Đại Điên bảo Bông
về nấp trong buồng tắm Ỷ Lan. Một hôm Ỷ Lan tắm thì bắt được Bông còn ẩn trong
buồng. Vua Thánh Tông sai đem Bông đi chém. Khi qua chùa Thánh Chúa, Bông xin vào
chùa để trách sư. Sư cười và trả lời: "Nếu không hủy thân này, thì sao đầu thai được".
Bông mới hiểu mưu sâu của Đại Điên và chịu chết. Sách VSL không hề chép đến việc
Nguyễn Bông.
CHUYỆN GIÁC HOÀNG, về chuyện G iác H o à n g thì cả hai sách TUTA và VSL, soạn
đời Trần, đều có chép. Sau đây, là dịch nguyên văn trong VSL.
"Tháng 2 năm Nhâm Thìn 1112, người Thanh Hóa nói ở bờ bể có một đứa bé lạ. Tuổi
mới lên ba, mà người ta nói gì, nó cũng hiểu. Nó tự xưng là con đầu lòng vua, và tự gọi là
Giác Hoàng (nghĩa là Phật). Phàm vua Nhân Tông làm việc gì, nó cũng biết trước. Vua
sai sứ tới hỏi, thì quả đúng như lời đồn. Sứ bèn rước Giác Hoàng về Thăng Long, để ở
chùa Báo Thiên (ở chỗ nhà thờ lớn Cơ Đốc, cạnh hồ Gươm). Vua thấy Giác Hoàng linh
dị, càng yêu dấu; và muốn lập làm thái tử. Triều đình cho là không nên, vua bèn thôi.
Vua mới sai đặt trai đàn trong cung, muốn sai Giác Hoàng đầu thai để làm con mình.
Có vị sư ở núi Phật Tích, tên Từ Lộ, hiệu Đ ạo H ạn h nghe tin ấy, lấy làm lo. Sư bèn giao

311