Page 303 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

Bấy giờ vào tháng 11 (theo VSL, còn TT nói tháng 3, và VĐUL nói mùa thu), vua Lý
Nhân Tông dạo chơi hồ Dâm Đàm (Hồ Tây) xem đánh cá. Vua cưỡi một chiếc thuyền
chài, có tên Mục Thận, người phường Tây Hồ (ở trên bờ bắc hồ), đứng đầu mũi, bủa lưới.
Lúc thuyền ra đến giữa hồ, thình lình mù lên đen tối. Nhìn xung quanh không thấy rõ.
Bỗng nghe tiếng thuyền chèo vụt vụt, lướt qua mù tới thuyền vua. Qua mù, ai cũng nhìn
thấy trong thuyền ấy có một con hổ lớn đang nhe răng như muốn cắn. Vua sợ lắm. Mục
Thận thấy vậy củng kêu nguy cấp. sẵn lưới ở tay, Thận ném vào thuyền kia, bắt được
hổ. Thì lại hóa ra Lê Văn Thịnh!
Vua sai lấy dây sắt trói vào cũi mà giam. Nhưng nghĩ rằng Văn Thịnh là một đại thần,
từng có công to, vua không nỡ giết (TT). Bèn sai đày lên ở một trại ở thượng lưu sông
Lương (theo VSL; còn TT và VĐUL đều nói sông Thao).
Chuyện trên này tiêu biểu cho sự mê tín có ảnh hưởng lớn đến chính trị ở triều Lý.
Sử còn cho biết nhiều chuyện chứng rằng Nhân Tông, cũng như các vua Lý về sau, rất
tin ảo thuật, và có thần kinh dễ cảm xúc. Cho nên, chỉ vì một việc xảy ra rất thường, mà
Văn Thịnh suýt bị chết, về tháng 11, trận mù thình lình tới trên hồ, đó là một sự thường
có. Nhưng với tâm thần hay bị xúc cảm của vua Lý, khi thấy trời tối mà mình còn ở trên
mặt nước, thì vua đâm ra hoảng hốt. Có lẽ Văn Thịnh, cũng vì thấy trời tối, mà vội vã sai
chèo thuyền gấp tới để hộ vua về. Ngồi trong thuyền bị trùng triềng không vững. Văn
Thịnh phải ngồi khom mình, tay chống vào thuyền cho vững. Hình dáng trông như con
hổ. Một mặt khác, có lẽ Văn Thịnh cũng tin vào các thuật, và có tiếng sẵn là đã học được
phép hóa hổ. Cho nên, kẻ trông thấy hình con hổ trong thuyền lại càng nghi cho y muốn
hại vua.
Cũng may cho y. Tuy vua tin dị đoan, nhưng đạo Phật đã gieo mối từ tâm, cho nên
Văn Thịnh không bị tru di tam tộc như Nguyễn Trãi đời sau. Các nhà bình luận phái nho
ở đời sau, như Ngô Sĩ Liên, còn trách rằng: "Nhân thần mà mưu giết vua cướp ngôi, thế
mà còn tha tội. Làm sai hình chính như vậy; ấy bời vì lỗi vua quá sùng Phật".
Sau đó, Mục Thận được ban chức đô úy tướng quân, và đất Tây Hồ làm thực ấp (TT).
Mục Thận làm quan đến chức phụ quốc tướng quân. Sau khi mất, được tặng hàm thái
úy, và được vua sai lập đền ở phường nhà. Đền ấy nay vẫn còn. Sách VĐUL còn chép
thêm rằng cạnh đền có một cổ thụ rất to, hình dáng cong queo, như thân con rắn lớn.
Cành lá thưa thớt, trong thân có lỗ. Trong lỗ có con trăn làm tổ. Ngày sóc vọng<‘>, trăn
vào đền, khoanh thành mấy vòng, nằm chầu.
CHUYỆN TRÂU TRÈO MUỗM. Lê V ãn là một tên lính ở giáp cổ Hoằng (thuộc
huyện Hoằng Hóa, tinh Thanh Hóa ngày nay). Người giáp ấy có kẻ thấy dấu tích một
con trâu trèo lên một cây muỗm. Xem ra, thì là trâu trắng. Khá lâu sau, trâu lại xuống
bằng một lối khác. Lê Vân bèn đoán rằng: "Trâu trắng là một vật ở thấp. Nay nó lại trèo
lên cao. Đó là điềm kẻ dưới được lên ở trên". Tuy các sách sử không nói, nhưng có lẽ Vãn
tuổi Sửu (cầm tinh con ữâu), và tự cho rằng điềm ám chi mình. Y bèn tụ quân làm loạn

(•) Ngày mồng một và ngày rằm âm lịch. (BBT).

314