Page 293 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

Lại có lúc, Thánh Tông chỉ con gái mình là công chúa Động Thiên, mà
nói với các quan coi việc kiện tụng rằng: "Ta yêu con ta, như ta là cha mẹ
dân yêu dân. Vì dân không hiểu luật lệ, nên mắc tội. Ta lấy làm thương. Vậy
từ rày về sau, không kể tội nặng hay nhẹ, các ngươi phải xử một cách khoan
hồng cả" (TT 1065).
Lòng thương người như vậy của Thánh Tông không phải là một sự giả
dối của nhà chính trị, mà chính là phần biểu diễn của lòng từ bi, do Phật
giáo gây nên. Chính Lý Thánh Tông là tổ thứ nhất một dòng Thiền tông ở
nước ta, là dòng Thảo Đường, lập ra tại chùa Khai Quốc ở Thăng Long
(TUTA 71b).
Cho đến thái hậu Ỷ Lan, tuy có ghen tuông, cho nên đã bức sát thái hậu
Thượng Dương và các cung nữ, nhưng sau đó, bà biết hối và luôn luôn tìm
chuộc tội mình. Bà xuất thân là một gái thôn quê, biết rõ nỗi gian lao của
nông dân phải cày sâu cuốc bẫm. Cho nên bà đã có lúc khuyên Lý Nhân
Tông phạt tội nặng những kẻ trộm và giết trâu. Tháng 2 năm Đinh Dậu
1117, thái hậu nói cùng vua: "Gần đây người kinh thành và làng ấp đã có kẻ
trốn đi chuyên nghề trộm trâu. Nông dân cùng quẫn. Mấy nhà phải cày
chung một trâu. Trước đây ta đã từng mách việc ấy, và nhà nước đã ra lệnh
cấm. Nhưng nay việc giết trâu lại có nhiều hơn trước". Nhân Tông bèn hạ
lệnh phạt rất nặng những người trộm và giết trâu, phạt cả vỢ con và hàng

xóm, vì tội không tố giác (TT).
Thái hậu chậm con hiếm cháu, cho nên thương những đàn bà con gái, vì
nghèo, phải đem thân thế nợ, không thể lấy chồng. Mùa xuân năm Quý Mùi
1103, thái hậu lấy của kho chuộc chúng về, và gả cho những kẻ góa vợ (TT).
Tuy những hành động từ bi của thái hậu không phải tự nhiên mà có,
tuy đó vì một phần muốn chuộc tội và cầu phúc cho con, nhưng chắc nhờ
ảnh hưởng Phật mới có những hành động bác ái ấy.
Vả chăng, ở triều Lý, ít có những cuộc tàn sát vì những chuyện mưu
tiếm vị cướp quyền. Tuy có hai lần, vào đời Thái Tông và Cao Tông, nhưng
kết cục, cũng không khốc hại như ở các triều khác. Các đại thần cũng ít
người bị nghi kỵ và tàn sát như ở các đời sau.

304