Page 291 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

gây ra những phong trào từ trên lan xuống dưới. Rồi phong hóa chung cả
nước cũng chịu nhiều ảnh hưởng của hình thức Phật giáo hiện hành.

6. Đạo Phật và phong hóa
Từ đời Lý Nhân Tông về sau, các vua thường chết yểu, tự quân thường
trẻ tuổi, cho nên các thái hậu được nhiều quyền. Sự sùng Phật dần dần
chuyển sang thành một mối dị đoan, nó ăn nhịp với đạo giáo hiện hành và
những tín ngưỡng cổ truyền còn sót lại.

Những kẻ tầm thường đua nhau lợi dụng lòng mê tín của vương hậu,
đến nỗi gây ra một phong trào loạn tri ở trong cung. Những chuyện huyền
bí như Nguyễn Bông đầu thai thành Càn Đức, Giác Hoàng muốn đầu thai
nhưng bị Đạo Hạnh ngăn cản, rồi đến chuyện Đạo Hạnh hóa kiếp ra Lý
Thần Tông, đã làm người nước ta đời bấy giờ rất tin vào thuyết luân hồi và
vào bí thuật của các nhà sư*^’.
Ai cũng tin rằng, nếu tìm được thiền tăng hay đạo sĩ dạy cho, thì mình
có thể biến đổi được sức mạnh thiên nhiên, hóa hình, ẩn thân, rút đất phục
hổ, cầu mưa, làm nắng. Vì thế, một vị thái sư có danh vọng như Lê Văn
Thịnh mà phải cách chức và toan bị giết, chỉ vì vua Nhân Tông nghi ông đã
hóa hổ để vồ mình; một tên dân thường mộng thấy trâu trèo lên ngọn cây
muỗm, mà đoán rằng mình sắp được làm vua, bèn nổi loạn^^\
ở trong triều thì từ công hầu, hoạn đậu, cho đến những tăng già, cũng đua
nhau hiến vật lạ, cho là điềm tốt: nào rùa sáu chân ba mắt, mang từng hàng chữ

chúc vua trên mai, nào hươu trắng hươu đen, sẻ vàng ác trắng, nào cau chm
buồng, lúa chín bông, cá ruột có ngọc, ngựa chân có cựa. Những điềm lành như
mây ngũ sắc, rồng vàng hiện, thì các chính sử TT và VSL còn chép rất nhiều.
Tuy những sự mê tín này không có ảnh hưởng trực tiếp đến chính trị,
nhưng nó đủ chứng rằng tâm thần nhân dân rối loạn, thời giờ của nhà chức
trách bỏ phí vào việc hão huyền, và sự thưởng phạt của nhà vua thường căn
cứ vào những điều không chính đáng.
Đến cuối đời Lý, nho học bành trướng. Những tà thuyết dần dần bị
phát giác; những ảo thuật của kẻ bịp đời bị bộc lộ. Sử còn chép những

302