Page 287 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

như các chức kia, quốc sư coi việc giữ các chùa trong nước, giảng đạo, lập
đàn, và giúp vua trong những việc cầu may, cầu phúc.
Ngoài những chức phẩm trên, ta còn nhận thấy những hiệu như đại sư,
trưởng lão, cư sĩ (bia LX, TUTA). Có lẽ đó chỉ là huy hiệu mà thôi.
Chùa thì do vua, quan hay dân làng xây dựng lên. Những chỗ danh
lam thì chắc thuộc nhà vua và được vua cấp tiền của, ruộng đất, phu hầu.
Năm 1088, Lý Nhân Tông định chia chùa làm ba hạng, đại, trung và tiểu
danh lam, do các quan văn và quý chức đề cử. Sách TT chép việc ấy, và
thêm rằng: "Ấy vì bấy giờ, các chùa có điền nô và của kho". Điền nô là phu
cày ruộng cho chùa.
ớ các trấn, cũng có tăng quan coi các chùa và phật giáo. Sư Hải Chiếu có
nói trong bia LX rằng sư "kiêm coi công sự ở Thanh Hóa", và là "thuộc hạ"
của Lý Thường Kiệt.

Được làm sư không những là một vinh hạnh. Sư có chức phận đã đành,
mà về phần vật chất, lại khỏi bắt làm xâu, làm lính; ở chùa lại được bổng lộc
dân chúng cung và vua ban. Vì thế muốn được làm sư, phải có bằng của
nhà nước cấp cho. Như thế, gọi là được độ. Sử sách ta còn chép một vài năm,
vua chọn dân để cho làm sư. Năm 1014, tăng thống Thẩm Văn Uyển xin lập
giới trường ở chùa Vạn Thọ trong thành Thăng Long để cho tăng đồ thụ
giới. Năm 1016, vua chọn hơn nghìn người ở Kinh sư để cho làm tăng và
đạo sĩ. Năm 1019, Lý Thái Tổ lại độ dân khắp nước để làm tăng. Sau mãi
đến năm 1134, Lý Thần Tông mới sai hội dân ở đài Nghinh Tiên để độ tăng
một lần nữa (TT).
Đó là những cơ hội lớn chọn tăng một cách tập đoàn. Còn hàng ngày,
vẫn cấp bằng cho những trai tráng được rút tên ra ngoài sổ bạ (bia LX).
Đồng thời ở Tống, bằng cấp độ tăng lại là một lợi khí làm tiền cho công quỹ.
Sách TB thường chép rằng vua Tống cấp cho các lộ một số lớn bằng cấp ấy,
để hưng công xây thành, đào sông. Không biết ở triều Lý có lợi dụng sự độ
tăng như thế không. Nhưng ta biết rằng nhà nước có dùng cách ấy để
thưởng một hạng người có công. Như năm 1128, Lý Thần Tông sai chọn
bốn người lính già, cho làm tăng (TT).

298