Page 279 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

mà Câu Lậu thì lại là đất huyện Thạch Thất ở hữu ngạn sông ấy). Nay xét các sách TT và
VSL, ta thấy ở đời Thái Tông có Thái úy Q u ách T hịn h D ậ t là tướng mà Thái Tông sai cầm
quân đánh Nùng Trí Cao năm 1048. Có thể đó là người sinh ra Thường Kiệt.
Nếu quả như vậy, thì tại sao Thường Kiệt lại thành họ Lý. Mộ chí Đỗ Anh Vũ đã trả
lời sẵn: ấy vì vua ban quốc tính cho ông. Tuy mộ chí không nói chuyện ấy xảy ra vào
năm nào, nhưng có lẽ vào năm ông được ban hiệu T h iên tử n gh ĩa n am . Vua nhận ông làm
con nuôi, thì tự nhiên cho ông họ Lý.
Trước khi tìm lại đích xác mộ chí này, tôi chi tạm dịch đoạn có nói đến Lý Thường
Kiệt và sự liên quan giữa ông và Đỗ Anh Vũ. Đoạn ấy như sau:
"Tổ tiên Đỗ Anh Vũ là thái úy họ Quách, vốn người huyện Câu Lậu thuộc Tế Giang.
Quách thái úy sin h T h ư ờ n g K iệt giúp triều Nhân Tông. Đó là quan thái úy được vua ban
quốc tính Lý. Cha Đỗ Anh Vũ tên là Tướng, họ Đỗ, tức là cháu ngoại sanh (nghĩa là con
chị hay con em gái) quan thái úy họ Lý".
Xem đó, ta thấy rằng các thần tích, dẫu là xưa như những chuyện chép theo sách V iệt
điện u lin h , cũng rất đáng nghi ngờ. Nhất là khi các thần tích ấy chép rõ các chi tiết vụn
vặt, thì lại càng nên nghi hoặc.
Mộ Yên Lạc đã là mộ Đỗ Anh Vũ, thì mộ Thường Kiệt ở đâu? ở làng Ngọ Xá không
hề nghe nói đến mộ ông. Mà mộ cũng không thể ở phường Thái Hòa được, vì đời Lý,
phường này còn ở trong thành Thăng Long. Phải chăng rằng ông đã hỏa táng và tàn
được giấu vào ngôi tháp nào chăng? Hay là có mộ ở nơi nào nhưng nay chưa biết. Trong
mục lục sách VĐUL, có chú thích dưới hiệu ông mấy chữ G ia L âm h ư ơ n g . Ây muốn nói
đền chính thờ Lý Thường Kiệt là ở làng Gia Lâm (sau thành huyện). Vậy có lẽ tìm kỹ
càng, ta còn có thể thấy mộ và mộ chí của ông trong địa hạt Gia Lâm ngày nay. Làng Gia
Lâm cũng không xa làng Yên Lạc bao nhiêu; có lẽ cũng vì lẽ ấy, mà người đời sau lẫn với
nhau hai vị thái úy đời Lý cùng được ban quốc tính. 7.
” Bài tựa thần tích ở đền làng Ngọ Xá có chép lại mấy câu trong sắc thần cũ: "Anh
hùng xuất thế, văn võ tư kiêm. Bảo đại định công, nẫm chẩn uy thanh ư tuyệt vực;
khang dân thọ quốc, trường lưu tuấn dự ư thanh biên", nghĩa là: A n h h ù n g hơn ch ú n g , văn
v õ g ồ m hay. G iữ đạo, đ ịn h công, từ n g rậ y u y th an h n ơ i lạ; y ê n dân , cứ u nước, lâu còn tiế n g tố t sử
xanh. 7.

2 9 0