Page 269 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

Năm Cảnh Hưng thứ hai (T. Zu 1741), vua sai theo lệ trước lập đền ấy.
Giao cho dân ba thôn Bùi, Đồ, Thị trông coi việc tế tự. Những kẻ sung vào
việc đền đều được tha hết thuế, dịch khác. Năm Cảnh Hưng, Bính Thân
1776, lại gia phong cho đền hai chữ tối linh, nghĩa là rất thiêng (theo tựa thần

tích ờ làng Ngọ Xá).
Những điều ban ấy, thì trước năm 1942 đã bỏ hết; nhưng miếu vẫn còn.
Miếu ở phía tây Đò Lèn, cách cầu xe lửa chừng 2 km. Miếu dựng trên bờ bắc
sông Lèn (Nga Giang), ở chân nam núi Ngưỡng Sơn. về kiến trúc, miếu
không có gì đặc biệt. Chỉ có ba gian nhà ngói sơ sài, trên một nền đất cao.
Trong đền, tự khí chỉ có ba hương án với một ngai và đồ ngũ sự bằng gỗ mà
thôi. Vật gì cũng là đồ mới, đơn sơ. Trên thềm miếu có hai tấm bia, là đồ cũ
hơn cả. Bia ở phía tây, là bia NBS, mới làm và khắc đời Tự Đức thứ 29 (1876).
Bia ấy khá lớn, chữ khắc cả hai mặt. Bài bia là thần tích do Nhữ Bá Sĩ, là một
nhà nho học có tiếng trong đời Thiệu Trị, Tự Đức ở Thanh, soạn theo thần

tích cũ, lại có tham khảo Việt sử, Tống sử và các sử khác. Tuy trong đó có
những sự chép sai lầm, nhưng đối với các ký tải khác, thì đầy đủ hơn cả.
Bia đặt phía đông là bia chùa Linh Xứng, nay đem vào để gửi đó. Bia
khắc đời Lý. Chữ còn rất rõ, nét rất tốt (xem ảnh III). Bia nhỏ hơn bia NBS,
làm bằng đá xanh thớ mịn. Không trang sức. Những chữ triện ở "trán" đẹp,
và nhất là con rùa đội bia lại có vẽ mỹ thuật. Bài văn bia và bài minh rất dài,
khắc hết cả hai mặt bia. Người soạn văn bia là một vị cao tăng đã từng làm
việc dưới quyền Lý Thường Kiệt. Trong chương XV sẽ nói rõ về bài bia này.
Trước đền có đám đất hoang, hơi trũng, hình như là một cái hồ cũ.
Trước vườn có cửa tam quan gồm bốn cột gạch sơ sài. Trước cửa là đường
đê, thông lộ từ huyện Nga Sơn đến huyện Vĩnh Lộc. Bên kia sông, có đền
thờ Lý Thường Hiến, có vẻ tráng lệ hơn nhưng lại không có bia đời Lý.

8. Dư luận
Công trạng Lý Thường Kiệt lớn lao như thế. Đời Lý đã rất được tán

dương. Các bia Linh Xứng, Báo Ân và Hương Nghiêm đã ghi lại một vài lời
tán tụng.

2 80