Page 174 - Lịch Sử Văn Minh Thế Giới

Quản Trọng ( ? - 645 TCN) là Tƣớng quốc của vua Hoàn

Công nƣớc Tề. Ông đã đề ra một số chính sách cải cách làm cho

nƣớc Tề trở nên hùng mạnh và đƣợc làm bá chủ một thời.

Tiếp đó, trong thời Xuân Thu Chiến Quốc, thuộc về phái

pháp gia còn có nhiều ngƣời khác, trong đó tiêu biểu nhất là

Thƣơng Ƣởng và Hàn Phi.

Thƣơng Ƣởng là ngƣời đã giúp Tần Hiếu Công cải cách làm

cho nƣớc Tần trở thành nƣớc giàu mạnh nhất ở Trung Quốc thời

Chiến Quốc, trên cơ sở đó hơn một thế kỉ sau đã đánh bại các

nƣớc khác, thống nhất toàn Trung Quốc.

Hàn Phi (280 ? - 233 TCN) là đại biểu xuất sắc nhất của

phái Pháp gia, nhƣng ông có tật nói lắp không biện luận đƣợc

nên đã tập trung sức lực để viết tác phẩm trình bày các luận

thuyết của mình. Khi Tần đánh Hàn, vua Hàn sai Hàn Phi đi sứ

nƣớc Tần. Lúc đầu Hàn Phi đƣợc vua Tần (tức Tần Thủy Hoàng

sau này) tiếp đãi tử tế nhƣng sau bị bạn cùng học là Lý Tƣ gièm

pha nên bị hạ nhục và phải uống thuốc độc tự tử.

Kế thừa và phát triển tƣ tƣởng của các nhà Pháp gia đời

trƣớc, Hàn Phi cho rằng muốn trị nƣớc tốt thì cần phải có 3 yếu

tố: pháp, thế, thuật.

Sở dĩ dùng pháp luật, mệnh lệnh, hình phạt để cai trị là

phương pháp có hiệu lực nhất là vì "dân vốn nhờn với lòng

thương mà chỉ vâng theo uy lực". Ông nêu một ví dụ: có một

đứa con hư hỏng; cha mẹ, thầy giáo, làng xóm đều thương

yêu, dạy dỗ bảo ban nó nhưng nó vẫn không thay đổi.

Nhưng sau khi viên quan ở châu bộ cầm binh khí, thi hành

pháp luật nhà nước lung bắt kẻ xấu thì nó mới sợ hãi và sửa

đổi tính nết.