Page 176 - Lịch Sử Văn Minh Thế Giới

sách vở, lấy pháp luật để dạy, không cần lời nói của các vua

đời trước, dùng quan lại làm thầy giáo".

Phải thừa nhận rằng phái Pháp gia chủ trƣơng dùng pháp

luật để trị nƣớc là đúng đắn. Nhờ vậy, nƣớc Tần đã trở nên hùng

mạnh và thống nhất đƣợc Trung Quốc. Nhƣng mặt khác phái

này quá nhấn mạnh biện pháp trừng phạt nặng nề, phủ nhận đạo

đức, tình cảm, thủ tiêu văn hóa giáo dục là đi ngƣợc lại với sự

phát triển của văn minh và làm cho mâu thuẫn xã hội vô cùng

gay gắt. Chính vì thế, sau khi thống nhất Trung Quốc, nhà Tần

tiếp tục thi hành đƣờng lối này nên chỉ tồn tại đƣợc 15 năm thì

sụp đổ.

Từ Hán về sau, tuy học thuyết Pháp gia không đƣợc chính

thức công nhận, nhƣng thực tế thì nhiều yếu tố của phái này vẫn

đƣợc vận dụng để kết hợp với Nho gia trong việc trị nƣớc.

e) Mặc gia

Ngƣời sáng lập phái Mặc gia là Mặc Tử (khoảng 468-376

TCN), ngƣời nƣớc Lỗ. Về chủ trƣơng chính trị, hạt nhân của tƣ

tƣởng Mặc Tử là thuyết "kiêm ái" (thƣơng yêu mọi ngƣời).

Ông cho rằng: "Phàm trong thiên hạ, sở dĩ có những

điều oán thù tai vạ tranh cướp nhau đều là do không yêu

thương nhau mà sinh ra", vì vậy phải "thương yêu ai cũng

như nhau", phải "coi nước người khác như nước của mình,

coi gia đình người khác như gia đình của mình, coi người

khác như bản thân mình". "Nếu mọi người trong thiên hạ

thương yêu nhau, giữa các nước không tấn công lẫn nhau,

giữa nhà này nhà khác không có chuyện rắc rối, thì giặc giã

trộm cướp không có, vua tôi cha con đều có thể trên dưới

yêu thương lẫn nhau, và như vậy thì thiên hạ sẽ ổn định".