Page 115 - Lịch Sử Văn Minh Thế Giới

Do quan niệm duyên khởi sinh ra vạn vật nên đạo Phật chủ

trƣơng "vô tạo giả" tức là không có vị thần linh tối cao tạo ra vũ

trụ. Đây là một nội dung cơ bản mà đạo Phật nêu ra để chống lại

đạo Bàlamôn và cũng là một sự khác biệt quan trọng giữa đạo

Phật với nhiều tôn giáo khác.

Bên cạnh thuyết "vô tạo giả", đạo Phật còn nêu ra các

thuyết "vô ngã", "vô thường".

Vô ngã là không có những thực thể vật chất tồn tại một

cách cố định. Con người cũng chỉ là sự tập hợp của 5 uẩn

sắc, thụ, tưởng, hành, thức chứ không phải là một thực thể

tồn tại lâu dài. Đây là nội dung thứ hai mà đạo Phật nêu ra

để chống lại đạo Bàlamôn, vì đạo Bàlamôn chủ trương có

bản ngã.

Vô thường là mọi sự vật đầu ở trong quá trình sinh ra,

biến đổi, tiêu diệt chứ không bao giờ được ổn định.

Nhƣ vậy, về thế giới quan, tuy đạo Phật ban đầu chủ trƣơng

vô thần (vô tạo giả) nhƣng chung quy vẫn là duy tâm chủ quan.

Về mặt xã hội, đạo Phật không quan tâm đến chế độ đẳng

cấp, vì đạo Phật cho rằng nguồn gốc xuất thân của mỗi ngƣời

không phải là điều kiện để đƣợc cứu vớt. Mọi ngƣời, dù thuộc

đẳng cấp nào một khi đã tu hành theo học thuyết của Phật thì

đều trở thành những thành viên bình đẳng của một Tăng đoàn.

Đồng thời đạo Phật mong muốn có một xã hội trong đó vua

thì có đạo đức và phải dựa vào pháp luật để trị nƣớc, không đƣợc

chuyên quyền độc đoán, còn nhân dân thì đƣợc an cƣ lạc nghiệp.

Nhƣ vậy, đạo Phật ban đầu là một học thuyết khuyên ngƣời

ta phải từ bỏ ham muốn, tránh điều ác, làm điều thiện để đƣợc

cứu vớt chứ không thừa nhận thƣợng đế và các vị thần bảo hộ,