Page 115 - Lịch Sử Văn Minh Thế Giới
P. 115
Do quan niệm duyên khởi sinh ra vạn vật nên đạo Phật chủ
trƣơng "vô tạo giả" tức là không có vị thần linh tối cao tạo ra vũ
trụ. Đây là một nội dung cơ bản mà đạo Phật nêu ra để chống lại
đạo Bàlamôn và cũng là một sự khác biệt quan trọng giữa đạo
Phật với nhiều tôn giáo khác.
Bên cạnh thuyết "vô tạo giả", đạo Phật còn nêu ra các
thuyết "vô ngã", "vô thường".
Vô ngã là không có những thực thể vật chất tồn tại một
cách cố định. Con người cũng chỉ là sự tập hợp của 5 uẩn
sắc, thụ, tưởng, hành, thức chứ không phải là một thực thể
tồn tại lâu dài. Đây là nội dung thứ hai mà đạo Phật nêu ra
để chống lại đạo Bàlamôn, vì đạo Bàlamôn chủ trương có
bản ngã.
Vô thường là mọi sự vật đầu ở trong quá trình sinh ra,
biến đổi, tiêu diệt chứ không bao giờ được ổn định.
Nhƣ vậy, về thế giới quan, tuy đạo Phật ban đầu chủ trƣơng
vô thần (vô tạo giả) nhƣng chung quy vẫn là duy tâm chủ quan.
Về mặt xã hội, đạo Phật không quan tâm đến chế độ đẳng
cấp, vì đạo Phật cho rằng nguồn gốc xuất thân của mỗi ngƣời
không phải là điều kiện để đƣợc cứu vớt. Mọi ngƣời, dù thuộc
đẳng cấp nào một khi đã tu hành theo học thuyết của Phật thì
đều trở thành những thành viên bình đẳng của một Tăng đoàn.
Đồng thời đạo Phật mong muốn có một xã hội trong đó vua
thì có đạo đức và phải dựa vào pháp luật để trị nƣớc, không đƣợc
chuyên quyền độc đoán, còn nhân dân thì đƣợc an cƣ lạc nghiệp.
Nhƣ vậy, đạo Phật ban đầu là một học thuyết khuyên ngƣời
ta phải từ bỏ ham muốn, tránh điều ác, làm điều thiện để đƣợc
cứu vớt chứ không thừa nhận thƣợng đế và các vị thần bảo hộ,