Page 113 - Lịch Sử Văn Minh Thế Giới
P. 113
Tập đế là chân lí về nguyên nhân của các nỗi khổ.
Nguyên nhân chủ yếu là luân hồi, mà nguyên nhân của luân
hồi là nghiệp, sở dĩ có nghiệp là do lòng ham muốn như
ham sống, ham lạc thú, ham giàu sang... Ham muốn không
dứt thì nghiệp không dứt, nghiệp không dứt thì luân hồi mãi
mãi.
Diệt đế là chân lí về sự chấm dứt các nỗi khổ. Nguyên
nhân của khổ đau là luân hồi, vì vậy muốn diệt khổ thì phải
chấm dứt luân hồi. Muốn chấm dứt luân hồi thì phải chấm
dứt nghiệp. Đó là một món nợ truyền từ kiếp này sang kiếp
khác do lòng ham muốn tạo nên, do đó nói vắn tắt muốn
chấm dứt luân hồi thì phải trừ bỏ hết mọi ham muốn.
Một khi đã chấm dứt được luân hồi thì sẽ được yên
tĩnh, thanh thản, sáng suốt và như vậy đã đạt tới cảnh giới
Niết bàn (Nirvana).
Đạo đế là chân lí về con đƣờng diệt khổ tức là phƣơng
pháp thực hiện việc diệt khổ. Con đƣờng đó gọi là "bát
chính đạo" (8 con đƣờng đúng đắn), gồm:
chính kiến: tín ngưỡng đúng đắn.
chính tư duy: suy nghĩ đúng đắn.
chính ngữ: nói năng đúng đắn.
chính nghiệp: hành động đúng đắn.
chính mệnh: sống đúng đắn.
chính tịnh tiến: mơ tưởng những cái đúng đắn.
chính niệm: tưởng nhớ những cái đúng đắn.
chính định: tập trung tư tưởng ngẫm nghĩ đúng đắn.
Chung quy "bát chính đạo" là suy nghĩ, nói năng và
hành động đúng đắn.