Page 151 - Dinh Dưỡng Cận Đại

1. Tác động và hiệu quả sinh học của carotenoid trong đáp ứng miễn dịch và
tăng hiệu quả sinh sản

Trong cđ thể carotenoid được chuyển hoá thành vitamin A và John Glover (2)
năm 1960 đã giả thiết sự phân chia chuyển hoá carotenoid theo hai hưống:
- Tách thành 2 phân tử retinol.

- Tách không cân xứng thành 2 phân tử beta apocarotenal ngắn và dài, sau đó
beta apocarotenal dài lại được loại bỏ đoạn C2, C3 để thành retinol.

Thực phẩm có nguồn gốc carotenoid cao là dầu cọ đỏ, trong lOOml có 5.7mg beta
caroten, nhưng trong dầu gấc cao hơn 40 lần, trên 200mg (3). Carotenoid cùng vối
alpha tocopherol, vitamin c, glutathion và selen đều được coi là các chất dinh
dưổng chông oxy hoá có tác dụng điều hoà sự đáp ứng miễn dịch trong cơ thể. Bản
chất tự nhiên của chất chông oxy hoá là chủ động phòng chông sự oxy hoá trong cấu
trúc tê bào bằng cách cung cấp 1 hoặc 2 điện tử cho một số tế bào có hoạt tính oxy
hoá. Trong cơ thể tuỳ theo điều kiện khác nhau, một số thành phần có thể nhận
điện tử từ châ't cho để trở thành chất ái oxy và đưỢc sử dụng như là chất chông oxy
hoá hoặc ái oxy và tác động phản ứng luôn phụ thuộc vào trạng thái oxy hoá khử
ban đầu và bản chất hoá học của phân tử tác động... Tác động chủ yếu của
carotenoid không phải là tham gia quá trình oxy hoá khử mà là trao đổi thông tin
từ tế bào đến tế bào, tác động tới cấu trúc và chức phận của màng tế bào và tăng sự
đáp ứng miễn dịch đối với cơ thể (4). Chính vì tác động trên mà các nhà sinh học lại
xác định carotenoid là những chất điều hoà dinh dưỡng (2).

Bảng 3.35. Nồng độ carotenoid trong huyết thanh của người lớn 40 tuổi tính theo
micromol/L tại Hoa Kỳ (khảo sát năm 1988-1994)

TT Carotenoid Nam Nữ Tham khảo (5th-95th Bách
phân vị (percentile))
1 Lycopen 0.47 0.41 0.13-0.82

2 Lutein + zeaxanthin 0.35 0.35 0.16-0.72
3 Beta-cryptoxanthin 0.13 0.13 0.05-0.38
4 Beta caroten 0.22 0.28 0.09-0.91

5 Alpha caroten 0.065 0.081 0.02-0.22

Đối với động vật có vú carotenoid là tiền vitamin A tham gia khá nhiều chức
năng sinh học trong quá trình phát triển và trưởng thành của cơ thể, tăng sự trao
đổi thông tin giữa các tế bào trong nuôi cấy mô, đáp ứng quá trình miễn dịch và
tăng hiệu quả sinh sản trong thời kỳ mang thai... Theo dõi lợn cái được tiêm beta
caroten 228mg/tuần vào thời kỳ mang thai thì tỉ lệ lợn nái đẻ nhiều con, ít bị chết
và con to hơn hẳn so với nhóm chứng. Với nhóm tiêm vitamin A liều lượng tương
đương cũng nhận thấy có hiệu quả tương tự. Ngoài ra carotenoid còn ngăn cản quá
trình tạo khối u, gây đột biến, biến đổi tế bào và trao đổi nhiễm sắc tử chị em (1).

143