Page 328 - Các Chuyên Đề Về Nguy Cư Sức Khỏe

3. Cơ CHẾ BỆNH SINH

3.1. Chảy máu não

Khi mạch máu não bị vỡ, máu chảy ra khỏi lòng mạch, lúc đầu là ổ nhỏ,

sau đó lớn dần lên vể thể tích gây bóc tách, chèn ép vào tổ chức não.

Chảy máu não thưòng tạo thành ổ máu tụ và máu sẽ tự cầm sau ít phút.

Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp máu vẫn tiếp tục chảy và lan rộng ra

trong thòi gian từ 6 - 24 giờ, làm cho bệnh cảnh lâm sàng tiến triển nặng lên

(suy giảm ý thức). Sự lan rộng của cục máu thường đi về phía trung tâm vào các

não thất, nên dịch não tủy thường có máu không đông. Nếu chảy máu lớn ở sâu

và gần đường giữa * nơi có nhiều chức năng sinh tồn quan trọng - bệnh thường

nặng và thường tử vong trong ngày đầu.

Tổ chức não kế cận ô máu tụ thường bị hoại tử. Neuron thần kinh bị tổn

thương là do bị đè ép hoặc do tăng áp lực nội sọ, bị nhiễm độc do chuyển hóa

yếm khí hoặc giáng hóa Hemoglobin và thiếu máu do giảm áp lực tưới máu. Tố

chức não xung quanh ố máu tụ (vùng tranh tối tranh sáng) thường bị đè ép gây

phù nề. Hiệu ứng choán chỗ thường rõ trong 2 ngày đầu do khổi máu tụ và

trong khoảng 2 tuần do sự kết hợp với hiện tượng phù não gây tăng áp lực nội

sọ. Sau 2-3 tuần, biểu hiện choán chỗ mối giảm dần nếu ổ nhỏ, vài tuần nếu ổ

chảy máu lớn. Ô máu tụ được tiêu dần đi sau một thời gian.

Trong điểu trị, ngoài hồi sức toàn diện, cần chú ý các thời điểm dùng thuốc

chống phù não, xem xét đến khả năng phẫu thuật để giảm ép.

3.2. Nhổi máu nảo

Sau khi động mạch não bị tắc, vùng não được tưới máu bởi động mạch đó

nếu không được tưới máu bù sẽ bị chết sau khoảng thời gian 5 phút. Quá trình

thiếu máu não cục bộ gây tổn thương tế bào được diễn ra theo nhiều cách mà sự

khởi đầu do thiếu máu gây toan chuyển hóa, tạo điều kiện cho ion calci đi vào

trong tế bào gây phù tế bào, tạo ra gốc tự do gây độc cho tế bào...

Biểu hiện phù não thường xuất hiện sau 6 giờ và tăng cao nhất đến 72 giờ.

Phù não lúc đầu là phù tế bào thần kinh đệm (không đáp ứng với điều trị bằng

Manitol).

Sau đó, phù não là do chèn ép gọi là phù vận mạch gây tăng áp lực nội sọ

(lúc này có đáp ứng với điểu trị bằng Manitol). Sau 24 giờ, hiện tượng thực bào

sẽ bắt đầu để dọn sạch dần ổ hoại tử. Sự thực bào diễn ra từ phía ngoài vào

trung tâm của ổ nhồi máu, quá trình này có thể kéo dài hàng tháng.

Vùng não xung quanh (vùng tranh tối tranh sáng), trong thời gian đầu bị

tai biến, tế bào não còn sống nhưng không hoạt động chức năng. Sự chết của các

tế bào này phụ thuộc vào thời gian cửa sổ điều trị (thời gian mô não ở vùng

tranh tối tranh sáng bị hoại tử hay phục hồi chức năng). Thòi gian cửa sổ điều

trị phụ thuộc vào chức năng động mạch và chuyển hoá và rất khác nhau ở các

328