Page 482 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

nay đã trở thành bán phụ tố (semi-affixe). Chẳng
hạn dùng "dễ" kết hợp với các động từ để tạo nên
những kết hợp tính từ: "dễ nghe, dễ coi, dễ học, dễ
chịu"] với "khó" tạo nên: "khó chịu, khó ở, khó gặp,
khó thấy, khó coi..."dùng "đáng" ăể tạo nên: "đáng
ghét, đáng nói, đáng buồn..." Mặt khác với "hóa"
kết hợp với danh từ hay tính từ để tạo nên những
kết hợp động từ: "ngói hóa, công nghiệp hóa, bần
cùng hóa...". Đặc biệt sử dụng một loạt từ như "sự,
cuộc, việc, cái..." để tạo nên nhứng kết hợp mang
tính chất danh từ trừu tượng: "sự sống, cái chết,
cuộc đấu tranh, việc làm...".
Các bán phụ tố này đã có sẵn trong tiếng Việt
trước khi tiếp xúc, nhưng chủ yếu đó là những thực
từ, chỉ họa hoằn lắm mới có trường hợp dùng làm
bán phụ tố. Thí dụ trong "Kiều" câu 111-2:
Quan rằng: "Chị nói hay sao,
Một lời là m ột vạn vào "khó nghe".
Thì "khó" trong "khó nghe" ở đây lá thực tử và
nghĩa của "khó nghe" là "khó lòng mà nghe được",
còn nghĩa của "khó nghe" trong câu "nói khó nghe"
hiện nay là "chướng tai".

Đây là bước một trong quá trình xây dựng những
kiến trúc dẫn xuất tương ứng với sự cấu tạo các từ
phái sinh (dérivation) của Pháp, ở đấy các kiến trúc
đều được dán nhãn, tức là có từ loại rõ ràng không
thể lẫn lộn được.
(2) Sang bước hai là cấu tạo nên những đoản
ngữ (syntagne) diện mạo hết sức rõ ràng, khu biệt

484