Page 477 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

người chống Cộng sản trong văn học, còn trước đó
không ai dám liều lĩnh như thế. Ngay trong xu hướng
lãng mạn mà các nhà phê bình sau này chê bai,
thực tế vẫn là phản ảnh một xu hướng chung là
bảo vệ văn hóa dân tộc, cho nên có giá trị. Điều
nảy là đối lập với văn học công khai sau này trong
vùng tạm chiếm.

Một văn học tổ quốc luận có sự lựa chọn riêng.
Tầng lớp sĩ phu yêu nước từ 30 trở đi, không lãnh
đạo văn học, bởi vì dủ họ có Tống Nho đến đâu,
con đường sẽ đi vẫn không phải là chuyển hóa Nho
giáo, mà là chấp nhận hệ tư tưởng phương Tây,
nhằm điều chỉnh nó cho hợp với yêu cầu dân tộc.
Trong số những người Tây học, bộ phận học cao
hơn, tốt nghiệp các trường đại học trong nưóc hay
ngoài nước về cơ bản không tham gia cuộc đổi mới
nếu họ tham gia vào bộ máy cai trị. Muốn là nhà
văn của giai đoạn mới phải lá người ngoái lề, tức
là sống đơn thuần bằng ngòi bút, hay dạy tư, không
ăn lương của Pháp, hay nửa ngoài lề, tức là nếu có
sống bằng đồng lương thì phải làm những công việc
đơn thuần văn hóa, xã hội, không phải làm nghề
cai trị. Đó là trường hợp các nhà giáo, các bác sĩ,
kỹ sư.

7. Giai đoạn 1930-1945 là giai đoạn phản ánh
đầy đủ các xu hướng của văn học Pháp. Điều này
một phần được chuẩn bị bởi những thay đổi xã hội:
sự ra đời những thánh phố, cùng với những thay
đổi của nó trong giai đoạn mới: điện, nước máy,
điện thoại, tầng lớp thương nhân và tầng lớp học

479