Page 471 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

Mặc dầu thế, sự tiếp xúc này mới chỉ là quá
độ. Tuy có nói đến tình hình chung các thuộc địa
bị đế quốc đàn áp, nhưng nó không thấy lực lượng
chính chống đế quốc là nông dân. Duy lý luận của
nó thiếu một sự phân tích khoa học má chủ yếu
vẫn dựa trên tình cảm. Muốn triệt để chỉ có thể
dựa vào duy lý luận Mác-xít là điều còn quá sớm.
ư u điểm của phong tráo lá nó thay đổi rất nhanh
và kịp thời, chuyển từ cần Vương kiểu cũ sang quân
chủ lập hiến năm 1904 khi Phan Bội Châu thành
lập Duy tân hội, rồi sang dân chủ trong Việt Nam
Quang phục hội năm 1912. Phan Châu Trinh chủ
trương đường lối dân chủ "Chấn dân khí, Khai dân
trí, Hậu dân sinh", củng với chính sách bất bạo
động từ năm 1906 trong khi chủ trương bất bạo
động của Gan-đi là vào năm 1909.

Xét về m ặt nhận thức luận, nó chứng tỏ trí thức
Việt Nam rất nhạy bén với cái mới. Nếu như trí
thức Nho học Trung Quốc rất vất vả trong việc từ
bỏ Nho giáo, thì trí thức Việt Nam, mặc dầu là
những người đỗ đạt cao nhất trong chế độ thi cử
xưa, lại sẵn sàng từ bỏ gia tài văn hóa xưa để theo
cái mới, miễn là có biện pháp cứu được nước. Cụ
Huỳnh Thúc Kháng, giải nguyên trong kỳ thi hương,
hoàng giáp trong kỳ thi hội, rồi trở thành Phó chủ
tịch trong chính phủ liên hiệp kháng chiến của Cách
mạng tháng Tám là bằng chứng không thể chối cãi
về tính liên tục của văn hóa Việt Nam trong quá
trình lịch sử.

473