Page 364 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

bà thành Thiên Y A Na, thành Chúa Ngọc Diễn
Phi, trong dân gian gọi lá bá Chúa Ngọc. Theo người
Chăm bà giống như nữ thần Vênuýt của người La
Mả sinh ra từ bọt biển, có đến 97 ông chồng. Bà
bảo vệ núi rừng và biển cả. Khi tín ngưỡng thờ
Mau từ Bắc trán xuống, bà trở thành Thánh Mầu,
thờ ở điện Hòn Chén. Dương Văn An viết trong 0
châu cận lục: "Đen ở xã Khuất Phố, huyện Kim
Trà, tục truyền thần là đản bà, cũng có linh ứng.
Hàng năm đẩu xuân đảo vũ, mở hội đua thuyền,
quan bản xứ thân hành chủ tế thì được mua ngay".
Tương truyền mẹ vua Đồng Khánh lên điện này
cầu cho con làm vua, nên sau này Đồng Khánh thành
đệ tử thánh Mau, trùng tu điện như hiện nay vầ
tín ngưỡng được chính thức thừa nhận. Vào đầu
những năm 40, tôi đã thấy hàng vạn người ở Huế
quần áo đẹp đẽ, vừa đi vừa múa, trong đó nhiều
bà lả bạn mẹ tôi. Năm 1955-1956, tín ngưỡng này
mang tên Tiên Thiên Thánh Mẩu với hàng chục
vạn tín đồ và tổng giáo hội ở Huế.
ở Nam bộ, Hát văn vá Hầu bóng cũng phổ biến.
Tín ngưỡng đầu thai là cái cầu phổ biến để biến
một vị thần xa lạ thành vị thần Việt Nam. Bà Chúa
Xứ thờ ở An Giang (Châu Đốc) trước là nữ thần
Chăm, cũng trở thành Thánh Mau. Lê Văn Duyệt
mặc dủ bị Minh Mệnh căm ghét vì bênh vực dòng
dõi của hoàng tử Cảnh, trỏ thành vị thần chữa bệnh
như Quan Tuần Tranh ở Bắc. Rồi Gia Long vả các
quan phụ quốc như Phạm Nghinh, Phạm Thạch đều
trở thành thánh.

366