Page 254 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam
P. 254
biết cả, nhưng khó lá viết sao cho nhịp nhàng, đọc
thú vị, đúng nghi lễ vua tôi. Chế là mệnh lệnh do
vua ban ra váo những dịp đặc biệt long trọng, chiếu
cũng vậy như "Chiếu dời đô", "Chiếu cẩu hiền”. Biểu
là loại văn do vua viết, trong những dịp đặc biệt
quan trọng. Nói khác đi, người ta yêu cầu ở -đây
xem anh có làm quan được không. Đối với thời quân
chủ không gì quan trọng bằng tài ca ngợi, việc cai
trị lá phải mỹ hóa chính trị, làm sao cho tính chất
công chức trong các công văn, giấy tờ bị hạn chế
và được bao phủ bởi cái đẹp của văn chương. Cho
nên giấy tờ hành chính khác xa các công ván ta
thấy hiện nay.
6. Kiêng húy
Ngày xưa, công bố một bài văn sợ nhất là phạm
húy, đi thi nếu mắc vào phạm húy, bị tội phạm
trường quy, không chỉ hỏng mà còn có thể bị tội.
Công trình về chữ húy với tính cách luận văn phó
tiến sĩ của Ngô Đức Thọ đã cấp cho ta danh sách
trên bốn trăm chứ húy qua các triều đại, cách viết
để né tránh, và các lệnh kiêng húy qua các đời. Hy
vọng công trình xuất bản sẽ góp phần xây dựng
được nền móng cho môn Tỵ húy học ở Việt Nam,
chiếc chìa khóa số một để làm công việc khảo chứng,
quy định niên đại tủng tác phẩm.
Lối kiêng húy dĩ nhiên cũng bắt chước Trung
Hoa, nhưng ở Việt Nam chỉ bắt đầu từ đời Trần,
đời Lý về trước không kiêng húy. Đặc biệt Lê Thánh
Tông bỏ lệnh kiêng húy. Các vua nhà Trần để cho
256
