Page 258 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

có một uy tín rất cao về học vấn nên nhà vua triều
Nguyễn không phong ai lám trạng nguyên. Theo
"Các nhà khoa bảng Việt Nam: 1075 - 1919" của
Ngô Đức Thọ, tổng số những người đỗ thi hội trong
vòng 843 năm này là 2896 ngưòi, trong đó triều
Nguyễn có 557 người, nhưng chỉ có hai bảng nhãn
là Phạm Thanh, Vũ Duy Thanh, chỉ có chín thám
hoa là Mai Anh Tuấn, Hoàng Xuân Hiệp, Vũ Huy
Dực, Nguyễn Đức Đạt, Nguyễn Văn Giai, Nguy Khắc
Đản, Đặng Văn Kiều, Vũ Phạm Hàm mà thôi. Còn
những người xuất sắc trong thi hội chỉ là Hoàng
giáp, thí dụ Huỳnh Thúc Kháng.
Thi hội đã có ít người thi, mà người đỗ cũng
rấ t ít. Trong giai đoạn tử 1821 đến 1850 theo
A.B.Woodside trong quyển "Vietnam and the Chinese
Model" (Việt Nam và mô hình Trung Hoa), trong
15 kỳ thi hội ở Bắc Kinh (Trung Quốc) tuyển được
3.269 người đỗ tiến sĩ, thì ỏ Việt Nam chỉ tuyển
được 124 người, mỗi kỳ thi trung bình tuyển được
mười người. Còn có một kỳ thi tại sân rồng gọi là
thi đình, đình đây có nghĩa là "cái sân nhà vua"
chỉ dành cho ai đỗ tiến sĩ. Người đỗ đầu là Đình
nguyên, thí dụ Phan Đình Phùng. Người đỗ đầu cả
thi hương, thi hội thi đình gọi là tam nguyên. Thời
Nguyễn chỉ có ba Tam nguyên. Nhưng nếu như Trần
Bích San, còn gọi lá Trần Hi Tăng, người Nam Định
đỗ Tam nguyên trong ba kỳ thi liền nhau, thì Nguyễn
Khuyến, cũng người Nam Định sau khi đỗ giải
nguyên, hỏng trong thi hội hai kỳ vì những lý do
tôi đã trình bày. Ngưòi thứ ba là Vũ Phạm Tàm.

260