Page 262 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

Nhìn chung trong việc tiếp xúc với văn học Trung
Quốc, chỉ có một bộ phận của văn học này có tác
dụng rộng rãi và phổ biến, bộ phận liên quan khác
như tiểu thuyết, tử, tao, rất hiếm. Cha ông ta vì
quen với thi cử nên khi làm một bài thơ trao đổi
lúc gặp nhau, kể lại một chuyện cũ, viết một bài
phú thì bất giác quay trở lại với những mô hình
quen thuộc họ học từ nhỏ. Tuy số người biết chữ
Hán rất nhiều nhưng không mấy ai học tiếng Hán,
không mấy ai giao thiệp trực tiếp với người Trung
Quốc để tìm hiểu kinh tế, văn hóa, xã hội của họ
trong thực tế.
Không cần phải nói, chế độ khoa cử này vẫn
tạo nên được những người tái giỏi trong chính trị,
quân sự, văn học. Nó vẫn tạo nên được một nền
văn học lấy số phận đất nước làm mục tiêu phục
vụ, những con người nhân cách rất cao, những anh
hùng, nghĩa sĩ. Nhưng cũng phải nói sự học tập
nảy không sâu, như ở Triều Tiên chẳng hạn, trong
đó ngay trong phạm vi Tống Nho cũng có những
người có tư tưởng độc đáo.
Nguyên do là vì sự học tập ở Việt Nam chỉ bó
hẹp trong khuôn khổ triều đình, công xã. Nó thiếu
cái đòn thúc đẩy. Cái đòn này chỉ có thể đến nhờ
thương nghiệp. Triều Tiên vào đời Đường đã buôn
bán với Trung Quốc, có người làm chủ cả thương
nghiệp vùng Hoàng Hải, có vô số người váo kinh
đô nhà Đường để học tập, buôn bán trực tiếp chứ
không phải trao đổi qua lối bút đàm.

264