Page 245 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

văn hóa Hán đương thời. Sự tách biệt này biểu hiện
trước hết trong ngôn ngữ. Trí thức Việt Nam chỉ
bút đàm với người Trung Quốc mà không học cách
nói năng của họ trong hoàn cảnh hiện tại. Đó cũng
là điều phân biệt cách tiếp thu văn hóa Hán của
người Việt so với cách lám của người Triều Tiên
hay người N hật Bản.
"Ngũ Kinh" và "Tứ Thư" mà người Việt Nam
học thuộc lòng là kèm theo những lời giải thích của
Trình Minh Đạo, Trình Y Xuyên và những chú giải
của Chu Hi cũng phải học thuộc lòng không được
mảy may thay đổi. Dạy theo kiểu này rất dễ, chẳng
qua chỉ truyền lại điều mình đã thuộc lòng, cho nên
chính phủ không cần phải kiểm tra giáo dục gì hết.
Chỉ cần xét qua thi cử là đủ. Học theo kiểu này
thực tình vừa dễ lại vừa khó. Nếu một người thông
minh thì sau vài năm đã có thể thuộc hết, và viết
văn chương bóng bẩy, cho nên có những người thi
đỗ tiến sĩ chưa đến 20 tuổi, nổi tiếng khắp nước.
Việc nhớ sách chẳng phải ghê gớm gì như người ta
tưởng, toàn bộ sách học chỉ trên dưới 5000 trang
nếu chỉ học loại sách giận lược mà thôi. Cha ông
ta chỉ học loại sách này, chứ không học loại sách
gọi là "Đại hoàn" đưa sang từ đời Minh trở đi, quá
phức tạp. Còn nếu thiếu thông minh thì cho đến
già thi cũng không đỗ. Viết văn, làm thơ kiểu ngày
xưa không phải là làm như chúng ta khi viết tiếng
Pháp, tiếng Nga đâu. Ta có một ý nghĩ. Do chỗ
thuộc nhiều, tức khắc ta nhớ đến một câu có sẵn

247