Page 225 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

ĩjhư nông nghiệp khô góp phần tạo nên tâm thức
nông dân Pháp hay nông dân Trung Quốc.
Nếu như nông nghiệp khô có thể lấy gia đình
làm đơn vỊ lao động duy nhất, thì nông nghiệp lúa
nước không thể chỉ nhd ở gia đình được. Làm thế
nào một gia đình có thể đáo mương, dẫn nước, đắp
đê, chống lụt được? Đã thế, trước khi nước vào ruộng
tôi, nó sẽ đi qua ruộng anh, và ruộng anh có thể
phải chịu cái nước thừa mà nó không cần đến. Do
đó, cần phải có một tổ chức cao hơn gia đình, đoàn
kết gia đình lại, giải quyết mọi bất đồng để đem
đến một cuộc sống chung có sự nương tựa, nhờ cậy
vào nhau. Đó là làng, và không phải ngẫu nhiên
má làng tồn tại suốt trường kì lịch sử, ở Việt Nam
vá không chỉ ở Việt Nam.
Ta hãy xem Nho giáo bị khúc xạ như thế nào
khi nhập vào cấu trúc làng xã. Nho giáo không thể
nào phá vỡ làng xã được, vậy nó sẽ góp phần củng
cố tâm thức làng xã bằng cách khoác lên mình nó
một cái áo văn hóa Nho giáo. Làng về gốc gác là
xuất phát từ sự phân chia của cái Mường ĐNA, và
nó có một quan hệ đặc biệt với chính quyền nhà
vua, vừa để góp phần bảo vệ độc lập của đất nước,
nhưng điều độc đáo hơn là để che chở người dân
chống lại bộ máy quan liêu của triều đình nhiều
khi xâm phạm tới cuộc sống của người dân công xã.
Nó góp phần vào việc củng cố quyền lực của chính
quyền trung ương trong hai việc, xét cho cùng là
liên quan tới sinh mạng người dân: chiến đấu chống
ngoại xâm và đắp đê, bảo vệ đê chống lũ lụt. Người

227