Page 227 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

lăng Vạn Niên, một Iciến trúc chẳng ghê gớm gì mà
ta còn vẫn thấy thì một cuộc khởi nghĩa nổ ra. Vua
chúa Việt Nam không phải lá vua chúa Trung Quốc,
quan lại Việt Nam cũng thế. Đời sống của quan lại
không có gì lá xa hoa, ghê gớm.
Con người Việt Nam do đó là, con người hai
mặt. Một mặt, anh ta lá một thần dân của một
nước có truyền thống độc lập, chiến đấu khét tiếng
đến mức ta có thể nói trong số các nưóc nhỏ, không
nước nào đã chặn đứng được mọi tham vọng bành
trướng của những đế chế hùng mạnh nhất thế giới
như Việt Nam. Nhưng m ặt khác, anh ta lại là người
dân công xã. Các nho sĩ Việt Nam là thế. Và Văn
học do họ tạo ra phản ảnh đúng tính nhập nhằng
này. Trong văn học chữ Hán của anh ta, từ đầu
đến cuối là văn học yêu nước, thống nhất triệt để
ở tinh thần hi sinh cho Tổ quốc. Nhưng chỉ cần cầm
bút viết văn học Nôm là anh ta theo một hệ tư
tưởng khác, hệ tư tưởng của công xã, biểu hiện bằng
ca dao, hò vè, tục ngữ, truyện Nôm, hát ví, lễ hội,
khoán ước, các cuộc họp ở đình... Điều rất tiêu biểu
cho mọi nhá Nho Việt Nam là sự vâng theo hệ tư
tưởng công xã, dù cho đó lá trạng nguyên như Nguyễn
Bỉnh Khiêm, là tam nguyên như Yên Đỗ, là tiến sĩ
như Nguyễn Trãi.

Nền văn hóa làng xã mới lá nền tảng của tâm
thức Việt Nam, không phải Nho giáo. Người Việt
Nam đã tiếp thu ca dao qua lời ru từ khi còn bé,
đã hát đồng dao, ngâm vè, nghe các chuyện kể về

229