Page 220 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam
P. 220
Đạo Nho Việt Nam và đạo Nho Trung Quốc đều
lấy chữ "Hiếu" làm nền tảng. Nhưng nội dung hai
chừ này rất khác nhau. Nội dung chữ hiếu Trung
Quôc vá của Khổng giáo được trình bày trong "Hiếu
kinh", nhưng gần gũi nhất với Việt Nam là quyển
"Nhị thập tứ hiếu", do Lý Văn Phức diễn Nôm từ
một tác phẩm Trung Quốc. Nội dung chữ hiếu này
là người con phải hy sinh tất cả để lo cho cha mẹ
mình. Trung Quốc không biết đến một chữ hiếu nào
nữa. Còn ở Việt Nam do chỗ mọi khái niệm đạo đức
đều không phải là quan hệ trực tiếp giữa cá nhân
với cá nhân mà phải thông qua môi giới trung gian
là nước, cho nên có hiện tượng tách đôi một khái
niệm Nho giáo ra thành hai lá đại và tiểu, về hiếu
như vậy, có đại hiếu là hiếu đối với dân, với nước,
vá tiêu hiếu là hiếu với cha mẹ, tức là chính chữ
hiếu của Nho giáo Trung Hoa. Quân Minh bắt bảng
nhãn Nguyễn Phi Khanh đưa sang Trung Quốc. Hai
người con trai là Nguyễn Trãi đỗ thái học sinh, tức
tiến sĩ, và em đi theo. Đen Đông Quan, nhân lúc
vắng người, Phi Khanh bảo Nguyễn Trãi: "Việc tiểu
hiếu (tức là theo cha, chăm sóc cha) để cho em nó
làm. Còn con là người có học, có tài nên lo cứu nước,
cứu dân làm chuyện đại hiếu. Theo cha khóc lóc
như người đàn bà làm gì?"
Đây lá lời trao đổi giữa một nhà Nho với một
nhà Nho, cả hai đều nổi tiếng, và Nguyễn Trãi vâng
theo đại hiếu quay về lo cứu nước. Như vậy, là có
một chữ trung, một chữ hiếu Việt Nam rất khác
222
