Page 215 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

mà các tên nước của Trung Hoa trước đây như Hạ,
Thương, Chu, Tần, Hán, Đường, Tống, Nguyên,
Minh, Thanh... đều gắn liền với dòng họ, cụ thể với
triều đại. Triều đại, cụ thể dòng họ, là đồng nhất
với nước. Không phải ngẫu nhiên mà Hàn Phi nói:
"Người ta nói nước Te mất không phải là vì đất đai,
thành quách của nó bị mất, mà vì họ Lữ không cầm
quyền mà họ Điền được dùng. Sở dĩ người ta gọi
nước Tấn mất, cũng không phải vì đất đai của nó
đã mất, mà vì họ Cơ không cầm quyền mà các quan
khanh cai trị" (Hàn Phi tử, quyển 4).
Kết quả của quan niệm này là những điều rất
khác nhau trong tâm thức hai dân tộc, mặc dủ cùng
nói đến nước.
Thứ nhất, khái niệm chọn nước mà thờ. Khổng
tử vá mọi nhà trí thức thời Xuân thu - Chiến quốc
chu du hết nước náy sang nước khác để thực hiện
chủ trương chính trị của mình. Ai dùng họ thì họ
theo, khi thấy không được trọng dụng thì họ bỏ
sang nước khác má không có mặc cảm gì về một
sai lầm trong hành động. Trái lại ở Việt Nam, nước
lá cái gắn liền với sự sống của con người, không có
ai chọn nước cả. Ngay vào cái thời Trịnh - Nguyễn
phân tranh, dù có tranh giành giữa hai thế lực quan
liêu, điều mà Ngô Thời Nhậm gọi là "Thê Chiến
quốc, thế Xuân Thu", nhưng chỉ có một nước duy
nhất là Đại Việt. Vào thòi kháng chiến, mặc dù
thực dân tìm mọi cách chia tách đất nước, lợi dụng
một ông vua bù nhìn làm chiêu bài, nhưng mọi mUu
đồ đều thất bại.

217