Page 214 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

của Khổng tử là tư tưởng của phong kiến phân quyền,
trong đó có quan hệ trực tiếp giữa ông vua với dân,
không phải tư tưởng của quân chủ tập quyền từ
Tần về sau. Những chuyện độc tôn Nho giáo, biến
Nho giáo thành học thuyết quốc gia, đề cao tuyệt
đôi quyền lực nhà vua, cai trị đất nước trên cơ sở
một hệ thống quan liêu hùng mạnh, đều là chuyện
từ đời Hán về sau, không thể có trong óc của Khổng
tử. Nét tiêu biểu của các quan hệ Khiổng tử hình
dung là tính chất qua lại, chứ không phải chỉ một
chiều. Tính chất này m ất đi: chữ "Lễ" chỉ áp dụng
cho quan hệ của người dưới với người trên má thôi.
Từ đó, mở đầu thời đại xơ cứng của học thuyết.
10. Khái niệm trung tâm của tâm thức Việt Nam
là khái niệm nước. Khái niệm này không giống gì
khái niệm nước của Trung Quốc, và của châu Âu.
Cái nôi của ván hóa Việt Nam là các châu thổ sông
Hồng, sông Thái Bình, sông Mã, sông Cả. Đất nước
ấy là do người Việt Nam giành lấy tủ biển cả, bằng
cách đắp đê phòng lụt, quai đê lấn biển, đắp đập
ngăn sông, giành lấy sự sống cho cộng đồng trong
cái chết của mình. Cái gì do mình tạo ra thì là của
mình, và mình phải bảo vệ nó cho kỳ được. Trong
óc người Việt Nam nước là của dân, không phải của
vua, cũng không thuộc dòng họ nào hết. ông vua
và dòng họ của ông ta chỉ là người thay m ặt dân
cai quản đất nước, không phải người sở hữu của
đất nước.
Trong óc của người Trung Quốc, nước chỉ là vật
sở hữu của dòng họ. Cho nên không phải ngẫu nhiên

216