Page 211 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

6. Đặc biệt, Khổng giáo không phải là một học
thuyết cho mọi người. Trong thời đại phong kiến
của Cổ Trung Quốc, chẳng có học thuyết nào có
tham vọng náy. Trong một nước theo tôn ty luận,
chỉ có con người tôn ty (homo hierarchicus). Khổng
giáo lá học thuyết để dạy những người của tầng lớp
xã hội trên, có triển vọng ra làm quan và học để
ra làm quan, ông gọi tầng lớp ấy là "quân tử ”, ông
là người đầu tiên nhận thức được rằng trong một
xã hội tôn ty luận, th? người làm quan phải được
đáo tạo cực kỳ chu đáo về nhân cách, đạo đức, học
vấn để đem đến sự hòa mục trong xã hội. Trong
một xã hội như thế, các quan hệ xã hội chi phối
các quan hệ kinh tế. Điều này nhân loại hiện đại
đã chứng minh xong (M.Mauss, F.Tonnies, K. Po-
lanyi). Cho nên Khổng tử không nói đến "lợi", má
chỉ nói đến "tề gia", "trị quốc”, theo con đường tự
mình nêu gương trước để cho người khác theo. Nó
không phải là con đường khổ hạnh. Nó muốn đạt
đến giàu có, sang trọng, sự sung túc trong cuộc sống,
nhưng với điều kiện là không được trái với nhân
nghĩa: "Bất nghĩa mà giàu và sang thì đối với ta
như đám mây nổi".
7. Học thuyết ấy bị thay đổi, xuyên tạc, nhưng
cái phần cơ bản vẫn còn ở các nước theo Khổng
giáo. Những điểm chung của các nhà Nho là lấy
giác quan làm cơ sở của nhận thức để đi đến những
quan hệ xã hội bất biến, tu dưỡng mình công phu,
trở thành mẫu mực trong các quan hệ ấy để làm

213