Page 208 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

gây thiên tai, thậm chí xúi giục dân lật đổ. Còn
nếu ông vua làm theo ý dân thì sẽ có những điềm
tốt và được mùa.
Khổng tử chắc chắn chịu ảnh hưởng những quan
niệm này, nhưng thực tế ông không nói đến các
quan hệ giữa trời với người, giữa thần linh với người.
Thái độ của ông là bất trả tri. ông không bác bỏ,
không chống lại, nhưng không nói đến. ông chỉ chú
ý đến các ứng xử giữa người với người, ông chỉ
chấp nhận một công cụ để tìm hiểu thực tế. Đó là
giác quan, ông không chấp nhận công cụ nào nữa.
Cái gì vượt ra ngoài giác quan thì ông bảo là không
biết. Khác các nhà triết học phủ nhận giác quan,
sử dụng một công cụ khác như linh cảm, trực giác,
ý niệm bẩm sinh, ý niệm siêu việt... Khổng tử, với
tư cách con người gần hiểu biết mộc mạc nhất, chưa
bao giờ ngờ vực giác quan cả. Nếu như Thích Ca,
Lão tử phủ nhận giác quan, thì Khổng tử chỉ chấp
nhận có giác quan mà thôi, ông hỏi một đệ tử; "Con
có hiêu biết lâ cái gì không?". Người đệ tử bảo: "Không
ạ". Và ông giải thích: "Cái gì biết (bằng giác quan)
thì gọi là biết, cái gì không biết (bằng giác quan)
thì gọi là không biết. Cái đó gọi lầ biết đấy”. Chính
vì vậy mà ông không chịu trả lời về mệnh trời, quỷ
thần, cái chết. Khi dạy, ông không giảng về mệnh
trời, quỷ thần, chuyện quái lạ. Cũng vậy khi ốm,
ông không cúng bái quỷ thần. Khi dạy "Kinh Thi"
trước những bài thơ nói không biết mỏi về quỷ thần,
thuyết trời và người có quan hệ chặt chẽ với nhau,
thuyết mệnh trời và mọi tín ngưỡng dân gian phổ

210