Page 205 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

Khổng tử đến mức trong ba tháng mà chưa nằm
mơ thấy Chu Công, Khổng tử đã lo cho mình suy
yếu cũng như các triết gia Hy Lạp, Khổng tử kiếm
sống bằng nghề dạy học. Nhưng các triết gia Hy
Lạp chỉ dạy học thuyết của cá nhân mình thôi, trong
đó phê phán chê bai dưới hình thức náy hay hình
thức khác, mọi học thuyết. Chính vì vậy việc đọc
các tác phẩm của họ cho đến nay vẫn còn lảm vô
số người say mê. Còn đọc "Luận ngữ" nói chung
là chán.

Nhưng tại sao Ediổng tử có thể trở thành như
Mạnh tử nói; "Từ khi sinh ra người đến nay không
có ai bằng Khổng tử" Là người thao tác luận, tôi
xin mạn phép trình bày thao tác này, thao tác mà
mọi nhà tư tưởng Đông Á đều theo, thao tác khác
hẳn truyền thống tư tưởng phương Tây. Thao tác
của Pla-tông, A-ri-xtôt, và mọi nhà tư tưởng phương
Tây lá như sau; nghiên cứu từng đối tượng tách
biệt thành một thứ khoa học, thần học, chính trị,
tự nhiên, xã hội, theo một hệ thống lý luận rất chặt
chẽ, bằng cách chủ yếu dựa vào một khoa học tự
nhiên như toán học, thiên văn, sinh vật học, trong
mối quan hệ hữu cơ với khoa học. Đó lá con đường
tư tưởng phương Tây, dù là duy vật hay duy tâm,
duy lý hay phản duy lý, thực chứng luận, kinh nghiệm
luận hay trực giác lưận đều như thế. Cách làm lá
xuất phát từ cái sở nghiệm của mình, xây dựng một
khái niệm hay một cách khái niệm hóa mới về một
khái niệm đã được chấp nhận. Cách trình bày là

207