Page 206 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

dựa vào khoa học, đến mức ở Pháp muốn thi thạc
sĩ triết học, phải có một bằng cử nhân khoa học.

Trung Hoa không có truyền thống này. Không
một nhá tư tưởng náo xây dựng tư tưởng mình theo
mô hình một khoa học tự nhiên. Không có nhà tư
tưởng nào tự mình dựng lên học thuyết, tất cả đều
đóng vai "nghĩ theo", tức là nói theo truyền thống
hay một nhà tư tưởng đã có. Khổng tử do đó, sẽ
đóng vai người nói theo Chu Công. Cái mới, cái độc
đáo trong học thuyết không phải lá học thuyết mà
ở cách lựa chọn. Tác giả chỉ chọn trong truyền thống
một phần nào đó, và phát triển chính phần ấy một
cách thực sự xuất sắc. Đối với quá khứ, hoặc là tác
giả không phê phán gì hết, lờ đi như trường hợp
của Khổng tử, hoặc lá công kích hay tán dương,
nhưng trong thái độ này chẳng hề biểu lộ cái mà
phương Tây gọi là óc phê bình. Phương Tây phê
bình không có nhiệm vụ mạt sát, tán dương ai mà
chỉ để tiếp cận chân lý cho thích hợp. Còn Trung
Hoa thì tâng bốc, hoặc mạt sát vá ở cả hai cách
làm đều không cấp cho ta một cách nhìn khách
quan về đối tượng khảo sát. Chỉ xét thời Chiến quốc
thôi, khi nói về Nho giáo thì Mạnh tử, Trang tử,
Tuân tử, Hàn Phi tử... chỉ kể những người tiêu biểu
nhất, đều như thế. Cho đến nay truyền thống này
còn rất mạnh, các bạn theo dõi những cuộc tranh
luận trong các phong trào của Cách mạng văn hóa
thì thấy rõ.

5. Khổng tử sở dĩ là người cha của văn hóa
Trung Hoa, không phải vì sáng tạo mà vì lựa chọn,

208