Page 218 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

Tôi nói đến hai khái niệm chủ chốt của Trung
Quốc là "Trung" và "Hiếu". Chữ 'Trung'" của Trung
Quốc chỉ có nghĩa là hi sinh, tận tụy, chết cho người
nuôi mình. Nó không có một hàm nghĩa nào ẩn nấp
đằng sau. Nho giáo Trung Quốc chủ trương "trung
quân", tức trung với vua. Cơ sở của nó là sự đối
xử, như Hàn Tín nói với Khoái Triệt: "Ăn cơm người
ta thì làm việc cho người ta, mặc áo người ta thì
chết cho người ta". Đó lá tình cảm giữa cá nhân với
cá nhân. Hai nhân vật điển hình nhất của chữ trung
nảy lá Ngũ Tử Tư và Dự Nhượng. Nhưng Ngũ Tử
Tư là người nước Sở. Vua Sở giết cha anh ta, anh
ta sang Ngô phục vụ Phù Sai có công đem quân
Ngô đánh tan quân Sở, muốn tiêu diệt chính nước
của mình, đảo mả vua Sở lên, lấy roi quất vào thây.
Anh ta hết lòng khuyên vua Ngô Phủ Sai tiêu diệt
nước Việt không được, bị Phù Sai giết. Dự Nhượng
trước đó đã thờ hai ông vua, nhưng khi hai ông vua
này chết, anh ta chẳng lo báo thủ, vì hai ông vua
này đãi anh ta vào bậc tầm thường. Còn Trí Bá đãi
anh ta vào bậc quốc sĩ nên khi Trí Bá bị giết, anh
ta hi sinh để trả thù cho Trí Bá.
Chữ trung Việt Nam thì khác. Trung là trung
với Tổ quốc Việt Nam, không phải trung với người
nuôi mình. Ai có khả năng cứu nước, cứu dân, thì
dù người đó không hề nuôi mình, mình vẫn trung,
hi sinh cho người đó. Nguyễn Trãi là cháu ngoại
của Trần Nguyên Đán là quan to nhà Hồ. Nhưng
Nguyễn Trãi không hi sinh cho nhà Trần và nhà
Hồ mà lại cùng Trần Nguyên Hãn cháu nội Trần

220