Page 185 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

lỗi lạc đương thời vẫn còn chủ trương xã hội (hiện
đại) làm hư hỏng con người, và con người phải quay
trở về thời đại xưa. "Tân" trong "Duy tân" có nghĩa
là "cái đẩu tiên" không có nghĩa là "mới", điều mà
thấy trong "tân nguyệt" \ầ "trảng non", "Tân niên"
là "đầu nấm", "tân nương" chỉ cô gái "nguyên xi".
"Đại học" có ba câu thí dụ để giải thích khái niệm
này đều phải được cắt nghĩa là:
- Thang chi bàn minh viết: Câu nhật tân, nhật
nhật tân, hựu nhật tân. Đây là chỉ những chữ khắc
trên cái chậu tắm của vua Thang. Một chậu tắm
là để tắm, nó không thể nào đổi mới được bộ mặt
con người mà chỉ có thể làm cho bộ mặt này trở lại
hình thức ban đầu của nó: "Neu như ngày một như
lúc ban đầu thì ngày ngày phải như lúc ban đẩu,
và ngày nào cũng thế".
- "Khang cáo viết: Tác tân dân”.Nghĩa là: Thiên
Khang cáo (trong "Kinh Thư") nói: "Làm cho dân
trở lại cái gốc đầu tiên".
- "Thi viết: Chu tuy cựu bang, kỳ mệnh duy
tân" nghĩa là: Nhà Chu tuy là cái r c cũ, nhưng
cái mệnh trời của nó vẫn như lúc .láu tiên" (bởi vì
làm sao có thể đổi mới mệnh trời được?)
Chữ "Duy tân" được giải thích là "đổi mới" như
vậy là không đúng. Mặc dầu thế, do nhu cầu đổi
mới có thực trong lòng mọi người, cho nên từ khi
tiếp xúc với châu Âu, các học giả cách mạng vẫn
hiểu đó lá "đổi mới" vì chính nhu cầu đổi mới có
thực trong lòng họ, cho nên họ có một nghĩa mới
má Khổng tử không thể nghĩ đến.

187