Page 180 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

bao giờ nói đến Âm Dương, Ngũ Hành, Bói toán,
chuyện giữa trời vả người có quan hệ qua lại. ông
đã đoạn tuyệt với truyền thống sủng bái quỷ thần,
tin vào bói toán, ông không thể lá nhà vô thần,
một người duy vật, nhưng thái độ của ông đối vói
thế giới siêu nhiên là bất khả tri vả ông là nhà bất
khả tri đầu tiên trong triết học. ông tôn trọng tế
lễ vì tác dụng của nó đối với việc duy trì tôn ty.
"Tử Lộ hỏi (Khổng tử) về thờ quỷ thẩn. Khổng
tử đáp:

- Chưa biết thờ người, lầm sao thờ quỷ thần được?
Tử Lộ hỏi về cái chết, Khổng tử đáp:
- Chưa biết sự sống, làm sao biết cái chết?
(Chương XI, Tiên tiến)
"Khổng tử đau nặng. Tử Lộ xin cẩu thần linh.
Khổng tử nói:
- Có nên không?
- Nên ạ. Lời cầu lả xin các thần linh trên trời
dưới đất.
Khổng tử nói:
- K hâu n à y câu đã lâu rồi (Chương VII,
Thuật Nhi).

Có một lần phải thề, ông đã làm trái lời thề và
nói quỷ thần không nghe những lời thề vì bị bắt
buộc. Lúc dạy ông không nói đến bốn chuyện: "chuyện
quái dị, việc gây loạn, việc dùng bạo lực và thần
linh". Hán Nho mượn "Kinh Xuân Thu" để đưa thuyết
âm dương, ngũ hành, sấm ký vào. Quyển này vốn
là quyển dựa vảo lịch sử nước Lỗ, trong đó ghi lại

182