Page 182 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

này lại rất cần cho nhà Hán để nhanh chóng có
được một đội ngũ quan liêu đông đảo phục vụ nhà vua.

Tóm lại, với Hán Nho, sự khúc xạ đầu tiên đã
diễn ra vầ Nho giáo trở thánh công cụ của nền quân
chủ chuyên chế. Sự khúc xạ còn diễn ra nhiều lần
nữa, đời Đường, đời Tống, đời Minh, đời Thanh nhưng
bàn đến sợ đi xa đề. Chỉ cần biết rằng suốt các
triều đại Nho giáo đều gắn liền với chế độ khoa cử
lấy các sách kinh điển của Nho giáo làm cơ sở. Điều
thống nhất là người ta yêu cẩu thuộc lòng vá trình
bầy cho văn vẻ, đúng quy tắc.
Những sự khác nhau có thể tóm tắt như sau:
Nho học đời Hán thiên về Kinh học, lấy việc
giải thích nghĩa từng chữ, từng câu trong các Kinh,
tạo nên cái học Huấn hổ. Nó thiên về nghĩa từng
từ và về khảo chứng;
Đường Nho chuyển cái học về phía tử phú, văn
chương. Như vậy nếu như Hán Nho biến Khổng học
thành công cụ của chế độ chuyên chế, thì Đường
Nho biến các nhá Nho thành văn sĩ.
Tống Nho tìm cách xây dựng lại một Nho học
có lý luận, bằng cách tiếp thu phương pháp trình
bày của Phật giáo, nội dung siêu hình học của Đạo
giáo, ư u điểm của Tống Nho là nó tạo nên được
một hệ thống triết học mới thống nhất được các
kinh. Nhưng sự thống nhất này lại gần vói tư tưởng
Trung Quốc trước Khổng tử hơn là gần với tư tưởng
của Khổng tử. Nó đưa ra một loại khái niệm mới
là lý, khí, tâm, tính, cái thì lấy ở Đạo giáo (lý, khí),

184