Page 182 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam
P. 182

này  lại  rất  cần  cho  nhà  Hán  để  nhanh  chóng  có
        được một đội ngũ quan liêu đông đảo phục vụ nhà vua.

            Tóm  lại,  với  Hán  Nho,  sự  khúc  xạ  đầu  tiên  đã
        diễn ra vầ Nho giáo trở thánh công cụ của nền quân
        chủ  chuyên  chế.  Sự  khúc  xạ  còn  diễn  ra  nhiều  lần
        nữa, đời Đường, đời Tống, đời Minh, đời Thanh nhưng
        bàn  đến  sợ  đi  xa  đề.  Chỉ  cần  biết  rằng  suốt  các
        triều  đại  Nho giáo  đều  gắn liền  với  chế  độ  khoa  cử
        lấy các sách kinh điển của Nho giáo làm cơ sở.  Điều
        thống nhất là  người  ta  yêu  cẩu  thuộc  lòng vá  trình
        bầy  cho  văn  vẻ,  đúng  quy  tắc.
            Những  sự  khác  nhau  có  thể  tóm  tắt  như  sau:
            Nho  học  đời  Hán  thiên  về  Kinh  học,  lấy  việc
        giải thích nghĩa từng chữ,  từng câu trong các Kinh,
        tạo  nên  cái  học  Huấn  hổ.  Nó  thiên  về  nghĩa  từng
        từ  và  về  khảo  chứng;
            Đường Nho chuyển  cái  học về  phía  tử  phú,  văn
        chương.  Như vậy nếu như Hán Nho biến Khổng học
        thành  công  cụ  của  chế  độ  chuyên  chế,  thì  Đường
        Nho  biến  các  nhá  Nho  thành  văn  sĩ.
            Tống  Nho  tìm  cách  xây  dựng  lại  một  Nho  học
        có  lý  luận,  bằng  cách  tiếp  thu  phương  pháp  trình
        bày  của  Phật giáo,  nội  dung siêu hình  học  của  Đạo
        giáo,  ư u   điểm  của  Tống  Nho  là  nó  tạo  nên  được
        một  hệ  thống  triết  học  mới  thống  nhất  được  các
        kinh. Nhưng sự thống nhất này lại gần vói tư tưởng
        Trung Quốc trước Khổng tử hơn là gần với tư tưởng
        của  Khổng  tử.  Nó  đưa  ra  một  loại  khái  niệm  mới
        là lý,  khí,  tâm,  tính,  cái  thì lấy ở Đạo giáo (lý, khí),



        184
   177   178   179   180   181   182   183   184   185   186   187