Page 172 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam
P. 172
chuyên chế thì thế nào cũng bị bọn quan lại nịnh
hót thao túng và chỉ cần ông hoàng đế ngu dại là
triêu đại sụp đổ. Mà con người làm hoàng đế chẳng
qua do quan hệ huyết thống, vậy làm sao tránh
khỏi một hoàng đế hôn ám sẽ làm triều đại sụp đổ
trong tay bọn gian thần?
Cho nên Chu Công chủ trương xây dựng một
nhà Chu không mạnh, thiên hạ bị chia ra vài trăm
nước, độc lập với nhau, lấy "Lễ" làm nền tảng. Nếu
một nước làm loạn thì lập tức các chư hầu đem
quân đến cứu để phục hồi vương thất. Ngược lại,
khi một nước chư hầu có loạn, thiên tử sẽ sai một
vài nước chư hầu "điếu dân, phạt tội" để phục hồi
lại cái nước bị mất, dòng họ vua suýt bị diệt. Kết
quả Nhá Chu chỉ dựa trên Lễ mà tồn tại tử -1100
đến -256, tức là 844 năm, triều đại dài nhất trong
lịch sử Trung Hoa. Đó lá cơ sở của lý luận của
Khổng tử "Khi thiên hạ có đạo thì lễ nhạc, chinh
phạt là do thiên tử ban hành". Đó lá bằng chứng
cho thấy một đường lối chính trị mềm dẻo dựa trên
văn hóa có tác dụng hơn đường lối chính trị cứng
rắn như thế nào.
Từ khi Khổng tử còn sống (-555 đến -479) cho
đến năm -140 học thuyết của ông chẳng qua chỉ là
một chi nhánh trong nhiều trường phái khác, lại
cảng không phải là học thuyết chủ đạo. Đó là giai
đoạn "Trăm nhả đua tiếng". Mạnh tử (-372 đến -289)
than phiền rằng thiên hạ nếu không theo thuyết vị
ngã của Dương Chu thì theo thuyết kiêm ái của
Mặc Địch. Tuân tử (-298 đến -238) nhận xét rằng
174
