Page 171 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

giờ cũng phải làm, không có cái gì không bao giờ
được làm).
Triết học của Khổng tử là con đẻ của thời đại
phong kiến phân quyền ở Trung Quốc. Vào thời của
ông, Trung Hoa còn chia ra hàng trăm nước. Mỗi
nước đều bé nhỏ, chỉ bàng vải tỉnh của Việt Nam.
Quan hệ giữa người cầm đầu với dân chúng là trực
tiếp, chưa ra đời một bộ máy quan lại đông đúc.
Các nước chẳng qua là phần đất thiên tử nhà Chu
cấp cho họ háng hay những người có công, không
hề có lịch sử hình thành, phong tục riêng, văn hóa
riêng. Cho nên Đạo Khổng không có khái niệm Tổ
quốc, và Khổng tử cũng như các nhà tư tưởng thời
Xuân Thu - Chiến Quốc chu du hết nước này sang
nước khác, ai dùng thì theo mà không cảm thấy
một sai sót nào về đạo đức.
Dưới một chế độ phong kiến phân quyền như
vậy, quyền lực của thiên tử cũng như của các vua
chư hầu bị hạn chế. Không phải quyền lực hay võ
lực đóng vai trò chủ đạo mà quan hệ giữa cái xã
hội tôn ty luận này bị quy định hoàn toàn do "lễ",
hễ quy định việc cống nạp, tế tự, ngay cả quẩn áo,
xe cộ, số người tham dự điệu vũ. Chu Công, người
xây dựng cơ sở cho triều đại và là một chính trị gia
lỗi lạc nhất của mọi thời đại, đứng trước một sự
lựa chọn: hoặc lá một triều đại rất mạnh, quyền
lực tuyệt đối, dựa trên bạo lực; hoặc là một triều
đại bên ngoài có vẻ yếu, lỏng lẻo dựa trên lễ. Mục
tiêu Chu Công muốn đạt được là làm sao cho triều
đại tồn tại lâu dài. Neu xây dựng một triều đại

173