Page 167 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

Chữ "nử tử" vào thời Xuân Thu - Chiến Quốc
có một nghĩa rất hẹp lá "đẩy tớ gái, cô hầu, thiếp"
không có nghĩa là "phụ nữ nói chung" như sau này.
Cho nên không thể lấy đó để nói Khổng tử khinh
thường phụ nữ. Nó cũng như chữ "dân" ở thời Mạnh
tử không hề có nghĩa là người dân như sau náy mà
chỉ "Dân tự do ở các thành thị, vốn xưa là quý tộc,
do tình trạng các nước dần dẩn bị thôn tính nên
họ trở thành người ỉao động thủ công, thương nhân
sống ngay tại kinh đô". Khi Mạnh tử nói "Dân vi
quý" không phải Mạnh tử dân chủ đâu bởi vì chính
Mạnh tử chủ trương bất bình đẳng "Vật mà không
bàng nhau là bản chất của sự vật". Dân lao động
nông thôn được Mạnh tử gọi là "dã dân" và nói
"Không có dã dân (dân quê mùa) thì không có ai
để nuôi người quân tử. Không có người quân tử thì
không có ai đê cai trị dã dân".

Trái lại có thể nói Khổng tử biết giá trị phụ nữ
khi ông nói:

"Thuấn có năm người tôi giỏi mà thiên hạ được
trị an. Vũ vương nói: "Ta có năm bầy tôi giỏi”. Khổng
tử nói:

- Tài năng khó tìm, đó chẳng phải lầ sự thật
sao? Trong đời Đường (đời Nghiêu), đời Ngu (đời
Thuấn) thịnh trị như vậy, mà có một người đàn bả
(đó là bà mẹ của Vãn Vương) và chỉ chín người đàn
ông mà thôi" (Chương VIII, Thái Bá).
Như vậy không thể nói Khổng tử coi nhẹ phụ
nữ ngay trong tải trị nước.

169