Page 169 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

chuyện trai gái hò hẹn nhau, ồng lại nói: "Chăm
chỉ về điểu dị đoan thì chỉ có hại thôi", ông lập
nên trường phái mình không phải ở điểm dạy các
kinh náy mà ở điểm lý giải các kinh theo quan điểm
của mình.
Sai lầm của Nho học đời sau lá đồng nhất hóa
các kinh này với Khổng học. "Luận ngữ" cho ta biết
quan điểm của Khổng tử về "Kinh Thi" như sau:
- Các con, tại sao các con không học "KinhThi?".
Kinh Thi có thể làm người ta phấn khởi. Có thể
giúp sự quan sát. Có thể giúp người ta quần tụ với
nhau. Có thê giúp ta bộc lộ điều oán giận. Gần thì
biết được cách thờ cha. Xa thì biết được cách thờ
vua. Lại biết được nhiều tên chim muông" (Chương
VII, Dương Hổ).

Đây mới thực là nội dung Khổng học qua "Kinh
Thi".Cũng vậy khi nói đến "Kinh Lễ", nội dung ông
dạy không phải chỉ là hiểu văn bản của "Kinh Lễ".
"Khổng tử nói: "Người ta cứ bảo: Lễ nói, Lễ nói.
Nhưng Lễ đâu phải chỉ là chuyện ngọc với lụa mà
thôi? Người ta cứ nói: Nhạc nói, Nhạc nói. Nhưng
Nhạc đâu phải chỉ là chuông với trống mà thôi.
(Chương XVII. Dương Hổ).

Việc dạy Thi, Thư, Lễ, Nhạc không phải việc
riêng của Khổng tử. Nhưng thời Chu cũng như sau
này người ta chỉ biết có câu, chữ. Còn cách dạy của
Khổng tử là qua lễ, nhạc, thi đạt đến một học thuyết
hên quan tới tu thân. Tu thân theo quan niệm của
Khổng học là có ý thức về nhân cách mình, trau

171