Page 156 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

- Một câu duy nhất không thể có cái năng lực
như thế. Nhưng người ta có câu: "Ta không thú về
chuyện làm vua, chỉ thú về điểu không ai dám trái
lời ta”. Neu như điểu mà vua nói là tốt mà không
ai chống lại thì đó là tốt. Nhưng nếu như lời nói
là không tốt mà không ai dám chống lại, đó chẳng
phải là một câu lảm m ất nước sao? (Chương XII,
Tử Lộ).
Câu này hiểu trong hoàn cảnh hiện nay có nghĩa
lá "làm người lãnh đạo là khó" và "ỉàm người cán
bộ cách mạng không dễ”, cần phải tránh thái độ
độc quyền trong tư tưởng, ngôn ngữ, vì chính nó sẽ
làm nước mất. Tôi nghĩ khó lòng tìm thấy một câu
nói thời sự hơn ở một học thuyết cách đây 2500 năm.
Chính vì Khổng tử chống lại chủ trương chuyên
chính cho nên ông lấy chữ "Tín" làm then chốt của
việc cai trị, chứ không lấy quyền lực hay bạo lực.
Đoạn trích dưới đây thực tình rất hợp với một đường
lối chính trị phục vụ nhân dân:
Tử Cống hỏi về chính sự. Khổng tử nói:
- Có đủ lương thực, có đủ quân đội, được dân tin.
- Nếu như bất đắc dĩ phải bỏ một trong ba cái
này, thì bỏ cái nào?
- Bỏ quân đội.
- Nếu như bất đắc dĩ phải bỏ một trong hai cái
còn lại thì bỏ cái nào?
- Bỏ lương thực. Từ xưa ai cũng chết. Nhưng
nếu như dân không tin thì không thể đứng vững".
(Chương XII, Nhan Uyên).

158