Page 152 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

Để cho khách quan, tôi trình háy trước những
hiểu lầm đối với Khổng học, và bác nhừng hiểu lầm
ấy, chỉ dựa trên công trình duy nhất đáng tin cậy
là "Luận ngữ". Sau đó, tôi giải trình "tại sao" lại
có những hiểu lầm thâm căn cố đế và phổ biến đến
như vậy. Cuối cùng, tôi giải thích "tại sao” cùng
theo Khổng học cả, mà khi thì Khổng học lại là
nguyên nhân của tình trạng lạc hậu, bị nô dịch;
nhưng trái lại, theo một cách lý giải khác, chính
nó lại là cơ sở có sẵn cho bước hội nhập của một
nước phương Đông vào thế giới ngày nay.

I. NHỮNG H lỂu lẦm v Ề KHỔn G h ọ c

(1) H iểu lầm thứ nhất: Khổng học không
lo đến chuyện làm cho dân giàu có, mà chỉ lo
tu thân, an phận trong cái nghèo.
- Khổng tử không phải là một người lý tưởng
hóa xã hội, chính mình đi ngược lại nhửng ham
muốn thông thường, ông khẳng định mình cũng
ham giàu có và sang trọng như mọi người.
Khổng tử nói: "Giàu và sang là điều người ta
muốn. Nhưng nếu như được nó mà không theo đúng
đạo, thì ta không làm. Nghèo và hèn là điểu người
ta ghét; nhưng nếu như ta không thể thoát khỏi nó
bằng cách theo đúng đạo thì ta không rời khỏi"
(Chương IV, Lý nhân).

Khổng tử nói: ^^Nếu như có thê mong giàu có
một cách đúng đắn thì dù có phải làm kẻ cẩm roi
(canh ngoài chợ) ta cũng làm. Còn nếu không thể

154