Page 155 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

Tôi nghĩ yêu cầu của Khổng tử đối với cán bộ chúng
ta vẫn có tính thời sự.

(2) H iểu lầm thứ hai: Khổng tử ủng hộ chế
độ quân chủ chuyên chế.
Điều náy tôi thấy được người ta nhắc đi nhắc
lại không biết bao nhiêu lần. Trong một cuộc họp
bài xích đạo Khổng vào những năm 70, tôi thấy có
15 người kết án Khổng tử về điểm náy. Nhưng trong
cuộc đời mình, Khổng tử là người chống lại chế độ
độc đoán của ông vua, không bao giờ ông chịu ở lại
một nước có ông vua độc đoán mà tìm cách rời khỏi
ngay. Đoạn trích dưới đây chúng ta xem là lời lên
án chế độ quân chủ chuyên chế rõ ràng nhất, tuy
lời lẽ khá dịu dàng, theo đúng phong cách của ông:
"(Lỗ) Định Công hỏi (Khổng tử):

- Có một câu duy nhất nào có thê làm cho nước
hưng thịnh không?

Khổng tử đáp:
- Một câu duy nhất không thể có khả năng ấy.
Nhưng người ta có câu: "Làm vua khó, làm bầy tôi
không dễ". Nấu biết rằng làm vua là khó, chẳng
phải đó gần như là một câu duy nhất có thê làm
nước hưng thịnh đó sao?"
Định Công hỏi tiếp:
- Thế có thể có một câu duy nhất nào làm mất
nước không?
Khổng tử đáp lại rằng:

157