Page 119 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

trong tình thế không thể lùi được và phải giữ thể
diện một bước am hiểu vãn hóa Hán, tôi có đáp đại
khái như sau:
"Theo tôi, người của một nước đã tiếp thu văn
hóa Hán, tôi có cảm tưởng như sau: Tôi chỉ xét
những tác phẩm văn hóa Hán nôi tiếng, mà ta có
quyền làm thế, bởi vì cái không có giá trị to lớn
làm sao có thể tiêu biêu cho một nền văn hóa được.
Nếu đặt vấn đề như vậy, thì trong con m ắt của tôi,
văn hóa Hán là văn hóa của sự cực đoan. Trong
văn hóa này, tôi có ấn tượng người Trung Quốc thích
lầm những điểu loài người không làm nôi. Muốn
dài thì Vạn Lý Trường Thành, kênh Vận Hà. Muốn
rộng thì Di Hòa Viên. Muốn cao thì tượng Phật ở
Hồng Kông, muốn lớn thì Thiên An Môn. Ngược lại,
muốn nhỏ thì khắc một bài phú trên một hạt ngọc
bằng hạt đỗ. Nói đến chi tiết kỹ lưỡng, có phú của
Tư Mã Tương Như, nhưng muốn nói sơ sài có thơ
Đường của Lý Bạch, Vương Duy. Văn hóa Trung
Quốc thích đi ngược lại cái nhìn của loài người. "Cái
vô" thắng "cái hữu", cái thẩn thắng cái thực, quan
hệ thắng giác quan, cái màu đen trắng thắng mọi
màu sắc. Nhưng khi muốn đi vào thực tế thì cũng
chẳng có ai đi chi tiết hơn vào tửng sợi tóc, tùng
lông mi. Xin lỗi ông, đó là nền văn hóa không biết
đến mức độ. Chúng tôi không thể nào học cái văn
hóa ấy được. Ván hóa chúng tôi chuộng cái bình
thường, vửa phải, gan gũi, quen thuộc, tránh mọi
cực đoan. Trong văn hóa của Việt Nam không có
cái gì có thể gọi là hoảnh tráng, kỳ vĩ, làm người

121