Page 116 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

tàu, nước lạnh, giấy bản. Tranh Trung Quốc không
phải tranh các nước cấp cho người xem ngay tức
khắc toàn bộ một cảnh vật theo cách nhìn của nghệ
sĩ. Người xem tranh Trung Quốc trải nó ra trên bàn
dần dẩn, theo dõi sự ra đời của nó trong thời gian,
và tạo nên những bố cục khác nhau tùy theo anh
ta trải đến đâu. Như Leys nói, đây là một cuộc du
lịch tưởng tượng. Nó không nhằm mục đích gây ảo
tưởng về sự thực. Michel Ange tạc xong tượng Mo’ise
thì đánh bức tượng vì nó không biết nói.
Đã thế, trong hội họa Trung Quốc lại có cái gì
của pháp thuật, chẳng giống hội họa các nước. Hội
họa dựa trên mầu sắc thì Quốc họa lại chỉ dùng
mực táu, máu đen, và tận dụng những sắc thái của
máu đen. Người ta vẽ thì phải ký họa, ghi chép
từng nét, rồi nhìn vào mẫu mà sửa chữa. Còn lối
vẽ Trung Quốc thì quái lạ: họa sĩ theo dõi một người
hết sức cẩn thận, háng giờ, hàng ngày. Nhưng khi
vẽ thì lại đóng cửa lại, không cho phép đối tượng
can thiệp tới thị giác của mình, rồi vẽ theo trí nhớ.
Cũng chưa lạ. Điều mang tính pháp thuật ở đây lá
lối "công bút", đỉnh cao nhất của "hộihọa pháp thuật",
hình thành vào đời Thanh. Chỉ trong một nét, vẽ
xong bức tranh. Không cần phải nói đến chuyện
vận khí, cầm bút, trường phái, tất cả đều quy phạm
gắt gao. Người Việt Nam tiền của đâu chạy theo
câu chuyện rắc rối náy! Các bức tranh Đông Hồ xây
dựng theo một kiểu lựa chọn khác, cái gì trong tranh
Đông Hồ cũng xuất phát từ làng xã. Tử đề tài, chất
liệu, màu sắc, đến nhan đề là những câu của tục

118